ختایی مشتمل است بر گل و برگ و غنچه و گره و ساقه.
١- گل
الف - طريق ترسیم شکل هندسی و ارائه مایه نقش های اولیه در گل به ترتیب ذیر:
کلید اول: تكرار دایره در درون دایره از ۱ الى ۷ بار (نمونه الف).
کلید دوم:تكرار برگ در درون دایره از ۱ الی ۷ بار (نمونه ب).
کلید سوم: تكرار دایره با تزیین برگ در درون دایره از ۱ الى ۷ بار (نمونه ج).
کلید چهارم: تكرار برگ با تزیین دایره در درون دایره از ۱ الى ۷ بار (نمونه د).
گفتنی است که انواع گل ها در مراحل ۱ و ۲ از چهار کلید بالا در مجموعه غنچه ها قرار می گیرد.
1-1- شکل گیری گل از طريق تكرار دایره
کلید اول: گل کرد
تكرار دایره در درون دایره از ۱ الی ۷ بار (نمونه الف).

۱ - ۲ - شکل گیری گل از طریق تکرار برگ
ترسیم برگ
برگ از تداخل دو دایره تا سر حد کم تر از (یک دوم) هر دایره مطابق شکل به دست می آید. قابل تأكيد است که همیشه در همین خطوط مدور متقارن برگ را تا سر حد زیبایی پیش می برند. برگهایی که با شیوه ای جز این روش ترسیم شده اند، زیبایی چشمگیری ندارند.
کلید دوم: گل برگ
تكرار برگ در درون دایره از ۱ الى ۷ بار (نمونه ب)


3-1- شکل گیری گل از طریق ترکیب دایره و برگ
کلید سوم: گل گرد با تزیین برگ
تکرار دایره با تزیین برگ در درون دایره از 1 الی 7 بار (نمونه ج)

4-1- شکل گیری گل از طریق ترکیب برگ و دایره
کلید چهارم: گل برگ با تزیین دایره
تکرار برگ با تزییین دایره در درون دایره از 1 الی 7 بار (نمونه د).


کتاب منبع:آیین هنر و آموزش نقاشی ایرانی، کتاب اول گل های ختایی؛ قالی، کاشی،تذهیب/مولف: پرویز اسکندرپور خرمی/ناشر: سازمان چاپ و انتشارات/چاپ پنجم 1391/صفحات 29 و 30