گلیم بختیاری

گلیم بختیاری

گلیم بختیاری

طوایف بختیاری تا همین اواخر به صورت چادرنشین زندگی می‌کردند. آنها ازدشتهای غرب ایران مرکزی بداخل کوههای زاگرس کوچ می‌کردند. اصل آنها نامعلوم وبسیار قدیمی می‌باشد، زبان آنها فارسی است وتنها دوردست بودن آنها باعث بقای فرهنگ سنتی آنها گردیده است. بنابراین گلیمهای بختیاری از نظر طرح دارای اصالت بوده هویت پاکی طایفگی خود را حفظ کرده‌است.
شیوه بافت غیر معمولی است ودر آن پیچ دوگانه با تار پنبه‌ای وپود پشمی بکار رفته که نتیجه آن گلیمهای یک رویه سفت ومستحکم است.
گلیمهای بختیاری بلند وکم عرض است که در آن رنگهای روشن درخشان متضاد زرد وآبی وقرمز ونارنجی به کار رفته است. معمولاً طرحها شامل یک طرح مشبک خانه خانه‌ای در وسط ویا یک طرح بوته‌ یا اشکال لوزی است که با چند حاشیه هم مرکز احاطه شده است. دو انتهای گلیم بختیاری با نوارهایی از طرح پودنما خاتمه می‌یابد. جل اسب به شیوه سومک با ترکیبات نمایان موتیفهای حیوانی ونوارهای رنگین بافته می‌شود.


بختیاری های کوچ رو

اخیرا به علت ازدواج های بین قبیله ای و نزدیکی قبایل به یکدیگر تمایز دست بافته های لر و بختیاری از یکدیگر بسیار مشکل شده است.بختیاری ها از نظر تولیدات منسوجات بختیاری هیچ قدمتی ندارد و پارچه هایی که می بافند تنها برای استفاده ی شخصی خودشان است. به همین دلیل دست بافتهای آنان کاربرد عملی دارد و به صورت کف پوش،محل ذخیره و نگهداری غذا و اشیاء ویا حمل نقل به کار می رود. اکثر گلیم ها وکیف هایی که بختیاری ها می بافند به منظور استفاده روزانه است و پس از کهنه و فرسوده شدن، دست بافته های جدید جایگزین آنها می شود.نمونه های ظریف و نفیس در داخل خانواده حفظ می شود و صرفا در مناسبت های خاص مورد استفاده قرار می گیرد.تنها در دهه های اخیر برخی از دست بافته های بختیاری در بازارهای اصفهان،شیراز،شوشتر و تهران فروخته شده است.
ویژگی خاص گلیم بختیاری ساختار و ترکیب بندی آنهاست در این نوع دست بافته ها از اسلوب گلیم بافت متصل جفت قلاب استفاده می شود واین نوع بافت را به جز در گلیم های ازبک تاتاری افغانستان در هیچ جای دیگر نمی توان مشاهده کرد. روش گلیم باف جفت قلاب ،تقسیمات رنگی و ترکیب بندی بسیار پیچیده و بافت مستحکم و بدون چاک را به وجود می آورد.این نوع گلیم ها تنها یک رویشان قابل استفاده است.در مورد دست بافت های قبایل بختیاری هنوز هم اطلاعات زیادی در دست نیست و بسیاری از گلیم های اطراف،به خصوص آنهایی که از نظر بافت و طرح ضعیف است به بختیاری ها نسبت داده می شود. این گلیم ها که به دلیل بافته شدن در محل و مسیر کوچ،دارای نقایص قابل چشم پوشی است. از نظر دلالان قالی و گلیم جز محصولات فرعی به شمار می آید. در واقع بسیاری از گلیم های قبایل بختیاری جذابیتی فراوان دارد و از نظر طرح،منحصر به فرد است. محل بافت برخی از گلیم های بختیاری که اخیرا به بازار آمده،دقیقا مشخص نیست. درساختار این گلیم ها از پیچ باف هایی با پشم تابیده ی زبر و حاشیه های برجسته استفاده شده که با طرح های پیکانی و نگاره های تو در تو و طرح های دیگر احاطه شده است. متن همه ی این گلیم ها قرمز گلی است و بسیار شیبه به قالی های پرزدار و کیف های پیچ باف است.تبحر فراوان در بافت کیف هایی چون خورجین و نمکدان نیز موجب شهرت بختیاری ها شده است. این کیف ها از اشیاء بسیار رایج بختیاری ها برای نگهداری و حمل ونقل اثاثه ی چادر،لوازم خواب و پوشاک است. کیف ها با ظرافت تمام و با کمک روش پیچ بافی و طرح های ایران باستان چون سر حیوانات که مشابه آنها در برنزهای لرستان نیز یافت می شود،بافته می شود.علی رغم اشتباهی که در تشخیص هویت گلیم های بختیاری پیش می آید،در ترکیب بندی دست بافت های قبایل اطراف چراگاه های زمستانی شهر شوشتر و دره های حومه چراگاه های تابستانی چهارمحال تفاوت اساسی وجود دارد.


بختیاری شوشتر

گلیم های شوشتر از نظر ترکیب بندی از دیگر گلیم‌های ایرانی کاملا متمایز است. متن این گلیم‌ها شامل گروهی ترنج با اندازه‌های مختلف است و یا طرح لوزی شکل تمام متن را فرا گرفته و در اطراف آن تعداد زیادی حاشیه با عرض‌های گوناگون و طرح‌های هندسی پیچیده غیر معمول به طرف داخل امتداد یافته است.در قسمت های خارجی این حاشیه‌ها نیز بافتی یکدست و تک‌رنگ به چشم می خورد.با مشاهده ی گلیم‌های شوشتر، بیننده حس می‌کند که طرح مرکزی بر روی زمینه‌ای شناور است. مشابه این روش در دست‌نویس‌های قدیمی ایران نیز مشاهده می‌شود.
تارهای گلیم بافت‌های بختیاری از پشم قهوه‌ای یا کرک شتر و پودهای آن را کرک شتر یا نخ است.این پودها برای مشخص کردن طرح ،اغلب خود رنگ است و گاهی اوقات نیز به رنگ آبی روشن در می‌آید.پودهای خود رنگ یکی از ویژگی های گلیم شوشتر است.بافت آن بسیار سخت و متراکم بوده وتقریبا حالتی تخته مانند دارد.پشم مورد استفاده،ترد و شکننده است.رنگ این گلیم ها مانند گلیم های لر اکثرا تیره بوده و دارای ریشه هایی با برش ساده و شیرازهایی با ریسمان های اضافی مارپیچی شکل است.


کتاب منبع:شناخت گلیم و گلیم مانندهای ایران/دکتر حسین یاوری صفحه:95

بازگشت


بازدید کننده گرامی ، شما به عضویت سایت در نیامده اید.
پیشنهاد می کنیم در سایت ثبت نام کنید و یا وارد سایت شوید.

نظر دهید :

نام شما :*
ایمیل شما :
نظر شما :
  • bowtiesmilelaughingblushsmileyrelaxedsmirk
    heart_eyeskissing_heartkissing_closed_eyesflushedrelievedsatisfiedgrin
    winkstuck_out_tongue_winking_eyestuck_out_tongue_closed_eyesgrinningkissingstuck_out_tonguesleeping
    worriedfrowninganguishedopen_mouthgrimacingconfusedhushed
    expressionlessunamusedsweat_smilesweatdisappointed_relievedwearypensive
    disappointedconfoundedfearfulcold_sweatperseverecrysob
    joyastonishedscreamtired_faceangryragetriumph
    sleepyyummasksunglassesdizzy_faceimpsmiling_imp
    neutral_faceno_mouthinnocent
کد را وارد کنید : *
عکس خوانده نمی شود