قالیبافی در شهر کرد

شهرکرد

قالی شهر کرد

شهرکرد (ده کُرد سابق) واقع در 107 کیلومتری اصفهان و مرکز مهم داد و ستد دست بافت های چادر نشینان و ساکنین شهرها و بخش های تابعه ی استان چهار محال و بختیاری است.
قالی بافی در آن با پیروی از روش های کلی بافت و طرح های رایج منطقه ، که در سطور فوق مرور شد ،رواجی قابل توجه دارد.
بافت فرش هایی با طرح های لچک و ترنج در سبک گلدار گردان با رنگ های قرمز تیره و قهوه ای تریاکی و بژ در این شهر همان گونه رواج دارد که فرش های طرح خشتی در سبک شاخه شکسته با رنگ هایی تقریبا شادتر و زنده تر ، چون سبز چمنی ، فیروزه ای ، زرد طلایی و سایر رنگ های کلاسیک.



منبع:کتاب افسانه جاویدان فرش ایران،محمد جواد نصیری،انتشارات فرهنگسرای میر دشتی،چاپ اول تهران،1389،صفحه 166

ادامه مطلب

صنعت قالیبافی در قراجه

قراجه

قالی قراجه

روستایی است در هریس با سابقه زیاد در قالی بافی.شهرت این محل به قالیچه و کناره هایی است که به نام «قراجه» معروف است:بافته هایی یک پوده، فشرده با پرداخت خوب.
قالیچه ها با طرح ترنجی بافته می شود: ترنج وسط به طور معمول لاجوردی و دو ترنج دیگر نخودی یا سبز است و متن قالیچه ( و کناره) سرخ روناسی است با حاشیه آبی سیر.


منبع:فرشنامه ایران،دکتر حسن آذرپاد،فضل الله حشمتی رضوی،تهران1383،صفحه 28

ادامه مطلب

قالیبافی در تبریز

تبریز

فرش تبریز

تبریز یکی از قطب های بافندگی بسیار با اهمیت ایران در زمینه ی قالی بافی است . فرش های آن ، چه آنهایی که زینت بخش موزه های معتبر جهان هستند و یا در مجموعه ی کلکسیونرهای مشتاق جای گرفته اند ، و یا آنهایی که در مقیاس زیاد و در کیفیت تجارتی سر از بازارها و چهارسوق ها در آورند ، همواره خوش اقبال و مشتری پسند هستند . فرش تبریز نه در حجره روی دست تاجر می ماند و نه در خانه ی مشتری مورد بی مهری قرار می گیرد .
برابر آماری که در دست داریم در شهرستان تبریز و حومه ی آن در سال 1364 شمسی بر روی 16000 دار قالی 32150 کارگر بافنده کار کرده اند . علاوه بر تک بافی ها ، کارگاه های متعددی از سالیان بسیار دور در کار فرش بافی بوده و هستند از میان آنها کارگاه های صدقیانی ، ایپکچی ، محمود اف ، دیلمقانی ، اردوبادی ، اعتمادی ، حیدرزاده ، نقاشپور ، گنجینه ی هنر ، صمد رشیدی ، فرامرز تاری و عالی نسب شهرت بیشتری دارند .
در سال های اخیر بافنده های چیره دست تبریزی به تولید فرش های گل ابریشم بسیار ظریف با رجشمار 50 و 60 در مقیاس وسیع روی آورده اند . این گونه فرش ها ، که بعضی با چِلّه های ابریشمی هستند ، بیشتر با طرح های لچک و ترنج و با رنگ های غالبا بژ روشن و نخودی بافته می شوند و در رنگ آمیزی گل ها و نگاره ها از رنگ های سرخابی ، عّنِابی ، زیتونی و سرنجی به فراوانی استفاده می شود . فرش های تبریز در هفتاد سال اخیر اغلب با طرح های گلدانی ، درختی ، محرابی ، قندیل دار ، حیوان دار ، شکارگاه ، هراتی ، شاخ و برگی ، گلفرنگ ، بندی خشتی یا قاب قابی ، منظره بافی ، قاب قرآنی و نقش های هندسی از کوچک ترین تا بزرگ ترین اندازه های ممکن بافته شده اند . بافت کناره و گلکی چندان خوشایند بافنده تبریزی نیست.


منبع:کتاب افسانه جاویدان فرش ایران،محمد جواد نصیری،انتشارات فرهنگسرای میر دشتی،چاپ اول تهران،1389،صفحه 114

ادامه مطلب

قالی مرند

مرند

قالی مرند


شهرستان مرند در 68 کیلومتری شمال غربی تبریز قرار گرفته است . در این شهر از زمان های قدیم فرش بافی رواج داشته است و شاهد این ادعا یکی از اشعار خاقانی شروانی است که در آن از قالی مرند نام برده شده است .
چون مرا سندس است و استبرق
شاید ار قالی مرندی نیست
نقشه ها و بافت مرند و همچنین شهرستان خوی همانندی فراوانی با طرح و بافت تبریز دارند به گونه ای که تشخیص آنها از تولیدات تبریز به آسانی میسر نیست . کارگاه حاج جلیلی که از نیمه دوم قرن نوزدهم در این شهر در زمینه ی فرش بافی فعالیت داشته است با فرش های مرغوب و اعلای خود به قالی بافی مرند شهرت قابل توجهی داده است.




منبع:کتاب افسانه جاویدان فرش ایران،محمد جواد نصیری،انتشارات فرهنگسرای میر دشتی،چاپ اول تهران،1389،صفحه 122

ادامه مطلب

قالی بافی در نائین

نائین

قالی نایین

نائین در 150 کیلومتری شرق اصفهان و بر سر شاهراه قدیمی هندوستان واقع است و شهری است کوچک با 10 تا 15 هزار سکنه،(جمعیت نائین در سالهای اخیر افزایش بیشتری یافته است.) و بفاصله کمی از دشت کویر قرار دارد.
در طرحهای قالی این شهر نیز آثاری از نفوذ طرح شاه عباس،که ملهم از نقشهای کاخهای اصفهان هستند بچشم می خورد.این شهر در آمد خود را منحصرا از صنعت قالی بافی مدرن و مرغوب،معاملات مشترک،فروش قالیهای بسیار ظریف که در سراسر جهان از ارزش فراوانی برخوردارند و راهی بازارهای اصفهان می شوند،کسب می کند.
ابعاد:قطعات بسیار کوچک همچنین قالیچه هایی در اندازه های متفاوت تا 50/1×20/2 متر فرشها اکثرا در اندازه های بیش از 6 متر مربع هستند و کناره کم تولید می شود.
رنگها: رنگهای مشخصه قالیهای نائین عبارتند از درجات مختلف آبی روشن،سفید،شیری،خاکستری روشن که حتی در فرشهایی که زمینه آنها آبی تیره،قهوه ای یا ندرتا قرمز است بکار می روند.
نقشها:طرح بیشتر قالیچه های این ناحیه شباهت به نقشهای قالیچه ای اصفهان دارند که با تفاوتهایی جزیی عبارتند از: نقشهای کوچک مکرر،طرحهای اسلیمی بسیار ظریف،نخلهایی که با دقت و ظرافت تمام طراحی شده اند،گل رز و برگ.حاشیه اصلی اغلب چند خط و حاشیه فرعی احاطه می شود.
ساختار: تار و پود از نخ تابیده بسیار ظریف (کتان) و یا ابریشم طبیعی است.
گره: گره قالی های پشمی نائین فارسی است و در هر دسی متر مربع 5000-3000 گره می زنند. تعداد گره ها در قالیهای ابریشمی بالغ بر 15000 گره در هر دسی متر مربع است.
پرز:از پشم کرک دار یا تابیده ظریف و یا ابریشم (مخلوط) استفاده می شود.در نتیجه سطح فرش برجسته و گاه ناهموار می نماید.پرز قالی های نائین را کوتاه تا بسیار کوتاه می چینند.
کیفیت: قالی ها از پشم و یا ابریشم مرغوب بافته شده و از بهترین و گرانبهاترین فرشهای ایران بشمار می آیند. دوام زیاد و تزئینی بودن آن ها سبب می شود که این فرشها همانند جزء قطعات آنتیک با ارزش و در نتیجه سرمایه خوبی بحساب آیند. قالیهای قدیمی نائین بسیار قدیمی هستند.اما فرش آنتیک و عتیقه یافت نمی شود.




کتاب منبع:قالیها و قالیچه های شهری و روستایی ایران/اریک اشنبرنر/یساولی1384/صفحه 56

ادامه مطلب

قالی بافی در اصفهان

اصفهان

قالی اصفهان

چنانچه تهران را راس ایران بدانیم،اصفهان در قلب این کشور جای دارد.شرح تاریخ 5000 ساله اصفهان که در طول سالها حکومت سلسله پادشاهی بعنوان پایتخت و مقر حکومتی انتخاب می شده،در این مختصر نمی گنجد. این شهر عرصه جنگ دولتهای پارت، سلجوقی،مغول و صفوی و مقر حکومت این سلسله ها بوده که هر یک اثرات جاودانی فرهنگی خود را بجای گذاشتند. مساجد، میادین، دروازه ها و بناهای یادبود مذهبی و غیر مذهبی این شهر میراث فرهنگی ایران بشمار می آیند.هر بیننده ای از تماشای قطعات سفالی عتیق که در پوشش مناره ها بکار رفته محظوظ می گردد.
مصنوعات با ارزش فلزی و بافته ها و ظروف لعابی و نقاشی ها همه بر شگفتیهای این شهر در دامنه کوه زاگرس دلالت دارند،شهری که پایه گذار ارزشهای فرهنگی در شرق و غرب بود. در دوران نیک بختی شهر در زمان شاه عباس در قرون 17 و 18 میلادی اصفهان بهشت هنر و زیبایی محسوب می گردید.
امروزه اصفهان با 400/000 سکنه (جمعیت اصفهان در سالهای اخیر به بیش از یک میلیون نفر افزایش یافته است.) مرکز این استان می باشد. جریان زاینده رود و ارتفاع 1500 متری این شهر و مطبوع بودن شرایط آب و هوائی اصفهان به توسعه بازرگانی اش کمک بسیاری کرده است. تولیدات نساجی و قالی بافی این شهر در طول قرنها نقش بسیار و اهمیت زیادی داشته است.کارگاههای درباری که در قسمتی از بنای کاخ قرار داشتند،قالیهایی با10/000 گره در هر دسی متر مربع می بافتند و اغلب در بافت این فرشها طلا و نقره بکار می رفته، حتی در گذشته های دور جنبه صادراتی به دربارهای اروپا داشته است.
در تولیدات امروزه که هنوز در شمار بهترین قالیهای ایران هستند،از طرح قالیهای قدیمی استفاده می شود.
ابعاد: بیشتر در اندازه قالیچه بافته می شوند،هر چند که کارگاههای شهری قالیهایی در همه ابعاد معمول و گاه تا 15 متر نیز تولید می کنند.
رنگها: قالیهای جدید اصفهان رنگ روشنی دارند، مثلا از بژ یا آبی روشن استفاده بیشتری می شود. گاه از 15 رنگ برای ایجاد تضاد و برای طرحهای داخلی از درجات گوناگون قرمز استفاده می گردد.
نقشها: طرحهای متنوع و درهم و نقشهایی با طراحی دقیق،طرح ترنج و نقشهای اسلیمی و همچنین پرنده و گل و گیاه و نخل نیز بکار می روند. در وسط قالی یک طرح مدالی دو بخشی و یا در مواردی نقشهای مکرر بچشم می خورند. حاشیه بزرگ شاه عباسی استفاده زیادی دارند و دیگر طرحهای گل و گیاه حواشی از زمینه الهام می گیرند. زمینه و حاشیه اغلب توسط دو یا چند حاشیه یا خط از یکدیگر مجزا می شوند.
ساختار اولیه: تار وپود از کتان و گاه از پشم است.تار و پود قلیهای ابریشمی اصفهان از ابریشم می باشند. قالیهای زربفت اصفهان یادآور قالیچه های پولونز که تار و پودشان از نخهای گرانبهاست می باشد.
گره: پشم تابیده بسیار طریف و مرغوب با گره فارسی به تعداد 5000-4500 گره در هر دسی متر مربع متداول است.( اغلب از پشم کرک دار نیز استفاده می شود).
پرز:پشم بسیار ضخیم نیمه بلند تا کوتاه و ابریشم بسیار کوتاه چیده می شود.
کیفیت:قالیهای اصفهان از بهترین قالیهای ایران بشمار می آیند و پردوام هستند و جنبه تزئینی دارند. نمونه های نفیس و گرانبها سرمایه خوبی بحساب می آیند. خصوصا قزعات قدیمی و آنتیک که امروزه هنوز در بازار یافت می شوند. این خصوصیات شامل حال قالی های ارمنی باف و لری اصفهانی که در اصفهان تولید می شوند، نمی گردد،هر چند که این طبقه بندی قطعات بسیار نفیس از پشم براق را در بر می گیرد.قالی ارمنی باف اصفهان بدست ارامنه مسیحی اصفهان بافته شده، تعداد 1500 گره ترکی در هر دسی متر مربع دارند و پرز آن نیمه بلند تا بلند چیده شده و اندازه آنها تا به 12 متر نیز می رسد.




کتاب منبع:قالیها و قالیچه های شهری و روستایی ایران/اریک اشنبرنر/یساولی1384/صفحات 64 و 65

ادامه مطلب

قالیبافی در جوشقان

جوشقان

جوشقان

در 70 میلی و امتداد جاده اصفهان به قم در دامنه کوه «ورغانه» روستای جوشقان قرار گرفته است.
این روستای کوهستانی و بظاهر کم اهمیت، از نظر قالی بافی تاریخی در خور توجه دارد و نقش زیادی در تولید قالی مدرن و جدید بازی می کند. در اوایل قرن 16 قالیها به هند صادر می شد و امروزه یکی از قطعات نفیس و اعلی مربوط به قرن 17 در موزه باستانشاسی تهران نگهداری می شود. در اواسط قرن 19 وقوع زلزله موجب قطع موقت تولیدات جوشقان گردید،تا اینکه در قرن 20 فعالیتها از سر گرفته شد.
ابعاد: تولیدات امروزه شامل قالیچه قالیچه تا اندازه های 20/2×50/1 متر، کناره های باریک و طویل. و قالی هایی در اندازه معمول (اتاق) تا 4×3 متر است.
رنگها: از درجات گوناگون آبی تا قرمز، زرد استفاده زیادی می شود. سبز برای آرایش قالی و ایجاد تضاد بکار می رود. قالیهای جدیدتر از قالیهای قدیمی تیره تر بنظر می رسند.
نقشها: این قالی ها تحت تاثیر نقشهای هراتی قرار گرفته اند. در تضاد با رنگ سرمه ای زمینه یک طرح خشتی در وسط قرار گرفته و طرح زمینه عبارتست از هراتی و اشکال مختلف خشتی.قالیهای با طرح مدال و گلدان نیز یافت می شوند، ولی طرح هراتی استفاده بیشتری دارد. گهگاه قالی هایی با نقشهای ملهم و اقتباس شده از طرحهای جنوب ایران و رنگ آمیزی این نواحی بچشم می خورند.
ساختار اولیه: تار و پود از کتان هستند.
گره: از گره فارسی استفاده می شود بافت درشت یا تقریبا ظریف است و در هر دسی متر مربع 2000-5000 گره می زنند.
پرز: از پشم مرغوب و براق ولی نسیتا نازک در بافت استفاده می شود و گره ها را نیمه بلند تا بلند می چیند.
کیفیت: قالیهای جوشقان بسیار بادوامند و از کیفیتی مطلوب برخوردارند.خریداران باید کاملا از تنوع و گوناگونی کیفیتها آگاه باشد چرا که همه قالیهایی که بر چسب جوشقان دارند در این ناحیه بافته نشده اند. قطعات قدیمی در بازار می توان یافت ولی قالیهای آنتیک تنها در دست دلالان عمده است.



کتاب منبع:قالیها و قالیچه های شهری و روستایی ایران/اریک اشنبرنر/یساولی1384/صفحه 147

ادامه مطلب

قالیبافی در کاشمر

کاشمر


قالی کاشمر

در شهر کاشمر که سابقا «ترشیز» نامیده می شده است فرش های متراکمی با گره های فارسی در سبک طرح های منحنی گلدار با استفاده از نقشه های کاشان،تبریز و ورامین بافته می شود. طرح زیر خاکی تبریز یکی از آنهاست که گاه فاقد حاشیه بوده و تمامی سطح فرش از نقش های سرستون های بناهای تاریخی و گلدان ها و ظرف های قدیمی پوشیده شده است.
بافنده های کاشمر بیشتر در اندازه های 2×3 و 5/2×5/3 و3×4 می بافند و به بافت قالیچه کمتر رغبت نشان می دهند.استفاده از مواد رنگ دار مصنوعی در بین رنگرزهای کاشمری به دلیل سهولت مصرف و ارزانی قیمت رواج فراوان دارد.


منبع:کتاب افسانه جاویدان فرش ایران،محمد جواد نصیری،انتشارات فرهنگسرای میر دشتی،چاپ اول تهران،1389،صفحه 217

ادامه مطلب