فرش کرمان لاور (راور)

کرمان لاور(راور)

فرش لاور کرمان

نام راور که غربیها به غلط لاور می خوانند،مرکز قالی بافی است که در شمال شرق کرمان و در مجاورت کویر لوت.راور مدتها مبدا و خاستگاه ظریف ترین قالی های کرمان بوده است. بنا بر شواهد تاریخی بنظر می آید که در طی جنگها«اواخر قرن 19» کرمان دستخوش خسارات زیادی شده و بسیاری از سکنه آن که قالی بافی نیز در میانشان بوده اند، به راور گریختند.با اینکه بافته ها خصوصیات تولیدات کرمان را دارند،قالیچه های مرغوب تهیه شده در راور سریعا کسب شهرت نمودند،کارگاهها مستقل شدند و سنت دیرینه خود را پیشه کردند.
گرچه نام لاور در بازار به غلط مصطلح شده،اما جایگاه خاصی در میان تولیدات دیگر مناطق دارد.
اندازه،رنگ وساختار:همانند قالیچه های کرمان.
نقشها:خصوصیت قالی های راور نقش «هزار گل» است که تمام زمینه را می پوشاند.گلدان،سرو،طرح ترنج،ارجحیت بیشتری دارند.
گره: قالیچه های راور با گره فارسی بافته می شوند و تعداد گره5000گره در هر دسی متر مربع می باشد.
پرز:از مرغوبترین پشم تابیده که حتی ظریفتر از قالیچه های کرمان است و بسیار کوتاه و چیده می شوند.[(؟!!!!)]
کیفیت:قالیچه های جدید کرمان-(راور) در میان گرانبهاترین قالی های ایران جای دارند و همچنین سبب بالا رفتن بهای این قطعات می شود.قطعات قدیمی و آنتیک که در لوکس ترین فرش فروشیها و در فروشهای فوق العاده یافت می شوند،از مهمترین تولیدات قرن 19 و 20 قالی بافان شهر می باشند. این قالی ها بیشتر از آنکه برای فرش کردن منازل مورد استفاده قرار گیرند،جنبه تزئینی و دکوراسیون و زینت دیوار دارد.



منبع:قالیها و قالیچه های شهری و روستایی ایران/اریک اشنبرنر/یساولی1384/صفحه 35

ادامه مطلب

سوابق نخ ریسی در کرمان

نخ ریسی در کرمان


نخ ریسی در کرمان

یکی از مشاغل زنان کرمانی در گذشته،نخ ریسی بوده است.زن کرمانی برای تامین هزینه های زندگی و مشارکت در رفع نیازهای خانوادگی با انجام کارهای مختلف،همسر خود را در این راه مدد می کرد.
اصولا نخ ریسی،در تاریخ کرمان سابقه ای کهن و دیرینه دارد،کما این که در افسانه دختر هفتواد می خوانیم که او دوکی داشت و نخ ریسی می کرد،پس از آنکه سیبی را گاز زد و کرمی بیرون آمد و آن را درون دوک خود جای داد،توان ریسندگی او چند برابر شد و در فرصتی کوتاه،چنان مال و منالی به هم زد که رشک دیگران را برانگیخت و آوازه این موفقیت،اردشیر را به این سو روانه کرد و...
در مورد تاریخچه نخ ریسی در ایران نیز افسانه ای است که می گویند:"در زمان کیخسرو تمام مردم ایران زیر سایه عدالت آن پادشاه زندگی می کردند.یک روز کیخسرو دستور داد در تمام کشور جار بزنند که حتی یک نفر نباید بی کار باشد و همه باید کار کنند،وقتی این خبر به ایران رسید از طرف دولت به هرکسی کار مناسبی داده شد و هر کسی به کاری مشغول شد.یک روز به کیخسرو خبر دادند که پیرزنی را آورده اند،شاه به او محبت زیادی کرد و پرسید«ای مادر چه کار داری؟پیرزن که از شاه محبت و مهربانی دیده بود عرض کرد:شاه به سلامت باشد.شنیده ام از طرف دولت به هرکسی کاری فراخور حالش داده اند.ولی من پیرزن هستم و دیگر نمی توانم کار کنم چه کنم؟از طرفی نمی خواهم بی کار باشم،حالا از پادشاه خواهش دارم که دستور دهد تا کاری به من بدهد که بتوانم انجام دهم...کیخسرو دستور داد تا نجاران چرخی درست کنند که پیرزنان بتوانند با آن پنبه بریسند.بدین ترتیب بود که چرخ نخ ریسی در زمان کیخسرو ساخته شد و هنوز هم هست.»:
گرچه این داستان ارزش تاریخی ندارد،ولی بیانی از این واقعیت است که از روزگاران دور از زنان در هنر و صنعت نساجی استفاده می شده است.در داستان هفتواد نیز،نیروی انسانی درگیر در کار ریسندگی و بافندگی،دختران شهر هستند.
«در میان معتبرترین سند تاریخی برای قدمت حداقل پنج هزار ساله نخ ریسی در کرمان،به کشفیات شهداد بر می گردد.فلزکاران کرمانی در تولید و پرداخت فرآورده های فلزی خود به درجه شگفت انگیزی از مهارت و ظرافت رسیده اند که در دنیای آن زمان بی مانند بود.شاهد این ماجرا از کاوشهای شهداد به دست آمده است.از این مرکز پنج هزار ساله تعداد متنابهی اشیاء فلزی در انواع،اشکال و اندازه های مختلف جمع آوری شده که از لحاظ کیفیت ساخت و هم چنین هنر به کار رفته در آنها تحسین برانگیز می باشند این اشیاء که شامل ظروف ساده ...دوک نخ ریسی... بوده،مجموعه ای ارزنده از هنر پیشرفته فلزکاری هزاره سوم قبل از میلاد را تشکیل می دهند.»به این ترتیب چنانچه سابقه نخ ریسی را در جامعه زن کرمانی،حداقل پنج هزار سال ذکر کنیم سخنی به گزاف نگفته ایم.
زنان کرمانی،نخ ریسی را به عنوان یک کار جانبی انجام می دادند،به ویژه در روستاها زنان،هم مسئولیت نگهداری بچه ها را برعهده داشتند،هم به امور خانه و طبخ غذا می پرداختند و هم گاو و گوسفند را تیمار می کردند.یکی از جهانگردان در این باره می نویسد:«زنان در حال حمل چرخهای نخ ریسی بر شانه و یا در حال رشتن نخ پشم،راه می سپارند و برخی نیز شانه ها را به جلو می دهند و در همان حال که اطفال خود را بر گرده بسته اند و آنا نیز دستهای کوچک خود را بر دور گردن مادر و پاهای ظریفشان را بر گرد کمر او حلقه زده اند به آرامی پیش می روند.»
سون هدین،جهانگرد دیگری تلاش این زنان را این چنین شرح می دهد که زنها با چرخ نخ ریسی،نخ می ریسند،نان را در تنوری از گل رس که در میانش اتش افروخته می شود می پزند،لباسها را وصله می کنند.برای بچه های کاملا کوچکشان لالایی می خوانند و با بچه های بزرگتر بازی می کنند.»
چنین پیداست که نخ ریسی از جمله فعالیتهای وسیع و گسترده زنان کرمانی بوده است زیرا در تاریخ می خوانیم که «وقتی طهماسب میرزا موید الدوله(1268-1265 ه.ق)معزول و راهی تهران می شود،در رفسنجان،مردم از این عزل و جایگزینی شیخ علی خان نایب الحکومه سردار(محمد حسنخان)اطلاع پیدا کرده و به شادی و دست افشانی می پردازند.در همین زمان حاج آقا احمد،مجتهد بزرگ رفسنجان برای تودیع او از راه می رسد.طهماسب میرزا با رنجش می گوید:من می روم و می آید کسی که زنها پشت چرخها یاد از من کنند مرحوم حاج آقا احمد می گوید ناراحت نباشد،مردم کرمان طالب تغییر وضع اند،خوب یا بد!»بدیهی است تا شغلی فراگیر نباشد،حاکم آن را دستمایه یک پیش بینی و هشدار قرار نمی دهد.
در باب اهمیت ریسندگی در کرمان همین بس که این شغل از هزاران سال قبل تا کنون ادامه داشته و قریب هشتاد سال قبل کارخانه ریسندگی خورشید در کرمان راه اندازی شد و چرخهای آن بیشتر با تلاش زنان کرمانی در حرکت بود.



کتاب منبع:زن کرمانی،روشنای زندگانی/سید محمد علی گلاب زاده/انتشارات ولی-1390/صفحات308 الی310

ادامه مطلب

الیاف پشم

پشم

پشم

رشته های نرم پروتئینی است که بر روی پوست گوسفند،بز وشتر می روید وبعد از چیدن و ریسیدن در فرش بافی از آن استفاده می شود.در ایران پشم گوسفندان نژاد بختیاری،بلوچی،قره گل،کردی،کرمانی،ماکویی،مغانی،خراسانی و کرمانشاهی شهرت دارد.معمولا نوع غیر مرغوب پشم که قابل رشتن نیست برای تولید نمد به کار می رود.بهترین خامه های پشم فرش پشمهایی است که در بهار از گوسفندان زنده می چینند.
از پشم گوسفند و موی دیگر جانوران از دوره نو سنگی(10000ق م) استفاده شده است.آسیای مرکزی و استپهای روسیه از سرزمینهای اهلی سازی گوسفند و بز و استفاده از پشم آنها بوده است.در این سرزمینها پشم را نمی رشتند و از آن تنها برای تولیدات نمدی بهره می بردند و از بافندگی خبری نبود تا اینکه از راه تماس بیشتر با همسایگان متمدن تر خود از قبیل چینیها،بافندگی و به ویژه قالی بافی را آموختند.
پروفسور وولف پیشینه کاربرد پشم را پس از کشف تکه پشمهای بدست آمده در غاری در نزدیکی دریای خزر حدود 6500 ق م می داند.فردوسی در شاهنامه آغاز اهلی سازی حیوانات و استفاده از پشم و موی آنها را به پادشاهی تهمورث (قبل از تاریخ) نسبت می دهد.وجود قالی پازیریک متعلق به سده پنجم و چهارم پیش از میلاد نیز از نمونه های بارز و مهم استفاده از پشم در ایران و آسیای مرکزی است.پس از اسلام در ایران و دیگر سرزمینهای اسلامی پشم بافی رونق یافت و پوشیدن جامه های خشن پشمی در میان متصوفه رواج یافت و به تدریج اصطلاح «پشمینه پوشی» در اشاره به اهل تصوف به ویژه در اشعار و متون عرفانی،به کار رفت.
در زمان معاصر استفاده از پشم در نساجی(اعم از فرش وپوشاک) بسیار معمول است و اکثر قالیهای ایرانی دارای خامه های پشمی است .به موجب آمارهای مرکز آمار ایران میزان پشم خام در ایران نیازهای داخلی کشور را رفع نمی کند و هر ساله کسری آن از خارج وارد می شود.براساس نتایج آمارگیری کشاورزی روستایی سال 1361،در ایران تعداد 23914 هزار راس گوسفند(یک ساله و بیشتر)[ وجود داشته که پشم یک راس گوسفند در حدود 069/1 کیلو است و مقدار پشم استحصال شده آن 5/25571 تن بوده است،همچنین به موجب سالنامه های آمار گمرک ایران مقدار و ارزش پشم وارداتی کشور از سال 1354 به میزان 4/25 هزار تن به ارزش 8/3 میلیارد ریال بوده که به تدریج در طول یک دهه در سال 1364 به 5/5 هزار تن به ارزش9/2 میلیارد ریال کاهش یافته است؛در حالی که ارزش متوسط یک کیلو پشم طی این ده سال از 6/148 ریال به 535 ریال افزایش یافته است.


کتاب منبع:تاریخ فرش ایران(سیر تحول و تطور فرش بافی ایران)/فضل الله حشمتی رضوی/انتشارات سمت-1389-تهران/صفحات12 تا 14

ادامه مطلب

ابعاد متناسب برای فرش

ابعاد متناسب برای فرش

ابعاد فرش دستباف

در طی قرن گذشته به ویژه با گسترش زندگی شهرنشینی به تدریج الگوهای جدیدی در زندگی شهرنشینان به وجود آمده که بسیاری از پی آمدهای آن در جهات مختلف تاثیرات مستقیمی برجای گذاشته است.از جمله این تاثیرات می توان به الزاماتی اشاره نمود که معماری جدید در منازل مسکونی به وجود آورده و مفروش نمودن کف اتاقها به ابعاد خاصی محدود شده است.
بافندگان عشایری و حتی روستائیان در گذشته الزامی بر رعایت ابعاد خاص برای قالی خود نداشتند.اما از آنجائیکه زندگی عشایری در چادرهای کوچک ایلی جریان داشت و حتی پس از آن بسیاری از این کوچروان به زندگی یکجا نشینی ملزم گردیدند،با توجه به محدود بودن اتاق و محدوده ی چادرهای عشایری عموما به بافت ابعاد کوچک نظیر قالیچه های ذرع ونیم،دو ذرع و حداکثر 6 متری می پرداختند.اما از زمانی که بافندگان به عنوان یکی از راههای درآمد اقتصادی خود بافندگی فرش را پیشه اصلی خود ساختند و خود نیز با گسترش وسایل ارتباط جمعی با شهرها و الگوهای جدید شهرنشینی آشنا شدند،ملزم گردیدند که ابعاد قالیهای خود را منطبق با نیازهای شهرنشینان سازند.با نگاهی به معماری و ساخت منازل می توان متداول ترین ابعادی را که برای بافت قالی مورد استفاده قرار می گیرد به شرح ذیل نام برد.
1-ذرع ونیم=56/1*04/ 1متر
2-دو ذرع=20/2*20/1 متر
3-ذرع وچارک=80/0*30/1 متر
4-پشتی=100 الی90*60 سانتیمتر
5-3*2= 6 متری
6-5/3*5/2= 9 متری
7-4*3 = 12متری
8-کناره با عرض 60 الی 90 سانتیمتر *4 الی 8،10متر و بیشتر
9-قالی:معمولا کلیه فرشهایی که اندازه آنها بیشتر از 6 متر مربع باشد با نام قالی نام گذاری می گردند.در مقابل معمولا اندازه های کمتر از4 متر مربع را قالیچه(قالی کوچک) نامگذاری کرده اند.
این ابعاد امروزه مورد توجه اغلب خریداران فرش قرار گرفته و تولید کنندگان فرش نیز در ارائه این ابعاد توجه بیشتری می نمایند.در سالهای اخیر ابعاد دیگری نظیر25/2*25/3 و... نیز مورد سفارش خریداران بوده است.
شاید عمده ترین دلیل استقبال از برخی ابعاد مذکور آن است که اتاقها و سالنهای منازل اغلب در اندازه های فوق طراحی و ساخته می شوند و لذا مفروش کردن اتاقها با فرشهایی از این دست،هم زیباتر و هم آسانتر می باشد.
در بررسی بسیاری از فرشهای قدیمی با ابعادی مواجه می شویم که برخی از آنها کاملا غیر عادی بوده و به احتمال قریب به یقین براساس سفارش و کاربرد خاصی بافته شده اند.
در برخی از این ابعاد فرشهای چند ضلعی با اضلاعی نا مساوی دیده می شود که حتی طراحی نقش آنها نیز فقط برای همان ابعاد کاربرد پیدا می نماید.در طی چند دهه ی اخیر نیز به طور مقطعی ابعاد همچون دایره با قطرهای مختلف و همچنین ابعاد گوناگون مربع به ویژه 2*2 و3*3 و5/3*5/3 مورد توجه بازار های خارجی بوده است.
در کنار ابعاد مذکور می توان به موارد دیگری همچون پرده ای وکلگی اشاره نمود که کاربرد نوع اخیر آنها بیشتر جهت کاخ و قصرهای شاهی بوده است.
کلگی نوعی قالی است با اندازه های تقریبی 4*2 یا 6*3 وحتی بزرگتر که معمولا طول آن 5/1 الی 2 برابر عرض آن و حتی بیشتر است و با کنار هم قرار دادن تعداد 2 یا 3 عدد از آنها می توان اتاقهای بزرگی مانند سالنهای تجمع،و بار عام را مفروش ساخت.
پرده ای نیز قالیچه ای است با اندازه تقریبی20/1 الی 5/1*5/2 الی 80/2 متر.البته استفاده از فرش به عنوان پرده هیچ گاه میان زندگی ایرانیان رواج نداشته و لذا علت رواج اصطلاح پرده ای در فرش بافی را باید در جایی دیگر جست.پرویز تناولی در این خصوص معتقد است که این اندازه از زمان ورود صنعت چاپ به ایران و متعاقبا انتقال برخی از آثار ایرانی نظیر پرده های قلمکار در کتابها متداول گردید.زیرا طرحهای پارچه های پرده ای قلمکار،بسیار ساده و با توجه به تکنیک های ابتدایی چاپ در آن زمان به راحتی و با خطوط سیاه رنگ بر روی کاغذ چاپ شدند.متعاقبا تصاویر این پرده های قلمکار که از نظر طرح و اندازه بی شباهت به فرش نبودند،مورد تقلید و کپیه برداری بافندگان قالی قرار گرفت و اندازه و اصطلاح پرده ای در فرش ایران رواج یافت.
در میان ابعاد ذکر شده،بافت قالیهای بسیار کوچک با مساحتهای 20،30،40 وحتی بزرگتر نیز در طی دویست سال گذشته مرسوم بوده،که اغلب جهت دربارهای حکومتی و یا اماکن مذهبی و نظایر آن بافته شده اند.در گزارشات تاریخی توسط مورخین نیز می توان ابعادی بزرگتر مانند1000 متر مربع را برای فرش های ایرانی به ثبت رساند.توصیفی که از قالی بهارستان دربخش تاریخ فرش ارایه شد به خوبی گویای یکی از بزرگترین فرشهای قدیمی ایران در1400 سال قبل می باشد.
در طی چند سال اخیر نیز در ایران تعداد معدودی فرش با ابعاد بیش از 100 متر بافته شده و یا در حال بافت است که طبق اطلاعات موجود همگی براساس سفارشات خاص و برای اماکنی بافته می شوند که از قبل پیش بینی های لازم برای استقرار فرشی با این ابعاد در آنجا در نظر گرفته شده است.



کتاب منبع:پژوهشی در فرش ایران/تورج ژوله/انتشارات یساولی-تهران-1390/صفحات88-89

ادامه مطلب

آغاز فراخوان ارسال مقاله به همایش ملی فرش دستباف چهارمحال و بختیاری

آغاز فراخوان ارسال مقاله به همایش ملی فرش دستباف چهارمحال و بختیاری

فراخوان ارسال مقاله به همایش ملی فرش دستباف چهارمحال وبختیاری آغاز شد.


فرش بختیااری

به گزارش خبرگزاری صداوسیما، چهارمحال و بختیاری، دبیر و رییس کمیته علمی همایش گفت: علاقمندان تا یکم بهمن ماه برای ارسال آثاربه دبیرخانه همایش به نشانی شهرکرد، خیابان پیروزی، مجتمع ادارات، سازمان صنعت، معدن و تجارت، دبیرخانه همایش ملی فرش مهلت دارند.

سیاوش نظری افزود: تولید و صادرات فرش دستباف، آینده پژوهی فرش دستباف، فناوری و مواد اولیه فرش دستباف، اقتصاد و بازاریابی فرش دستباف، خلاقیت مدیریتی و طراحی فرش از جمله محورهای اولیه این همایش است.

نظری افزود: این همایش به منظور شناسایی ویژگی‌ها و معرفی پتانسیل فرش چهارمحال و بختیاری به عنوان یکی از خاستگاه‌های کهن فرش ایران و نیز در راستای حمایت از سیاست‌های توسعه پایدار مناطق روستایی وتحقق اقتصاد مقاومتی هفتم اسفندماه در شهرکرد برگزار می شود.

وی گفت: برگزاری کارگاه‌های آموزشی به منظور افزایش سطح علمی و تخصصی هنرجویان، برگزاری مسابقات مختلف با هدف ایجاد روحیه مطالعه در حوزه فرش، برگزاری جشنواره طرح‌های گوناگون از جمله برنامه های حاشیه ایی همایش است.

اصالت نقشه (طرح)، ثبات رنگ و دقت در بافت ازمهمترین شاخص های فرش‌ دستبافت چهارمحال و بختیاری است که در چهار سبک گبه، یلمه، فرش بختیاری و نایینی بافته می شود.


خبرنامه کارایان

ادامه مطلب

سرو راست قامت تا بته ی خمیده

سرو راست قامت تا بته ی خمیده

بته جقه

دورترین ایام، تصویر مثالی درخت به مثابه آینه تمام نمای انسان و ژرف ترین خواستهای اوست. این تصویر مثالی، زایندهی انبوهی رمز است که در شاخه های بیشمار گسترش می یابند و خرمن خرمن در بستر اساطیر و دیانات و هنرها و ادبیات و تمدن های گوناگون می ریزند.
مونیک دوبکور در رمزهای زنده جان می گوید که درخت در کهن ترین تصویرش، بنا به توصیفی که از آن در اساطیر اولیه شده، درخت کیهانی غول پیکریست که رمز کیهان و آفرینش کیهان است. این درخت ستون و رکن کیهان است و زمین را به آسمان می پیوندد و وسیله ی دست یافتن به طاق آسمان و دیدار خدایان و گفتگو با آنست.

ادامه مطلب

فرش بیجار

فرش بیجار

قالی بیجار

شهرستان بیجار مرکز اداری سیاسی منطقه ی گروس و دومین مرکز با اهمیت استان کردستان در تمامی زمینه ها از جمله قالی بافی است . در این شهر همواره فرش هایی با گره ترکی و با تراکم نسبتا قابل توجه بافته شده است (از 1000 تا 3600 گره در دسی متر مربع).
بافنده های بیجار سخاوتمندانه نخ های پود را حتی تا پنج نخ از میان تارها ی فرش می گذرانند . به این جهت و همچنین به لحاظ بلند بودن پرزها ، فرش های آنان سنگین بوده و به سهولت نمی توان آنها جابه جا کرد و بهتر است که آنها را لوله کرد ، چرا که در غیر این صورت احتمال شکسته شدن و پاره شدن فرش وجود دارد .
در شهر بیجار و دهات مجاور آن نزدیک به 16000 بافنده بر روی 8000 دار قالی ، به کار بافت فرش های خوش رنگ و رو و با دوام اشتغال دارند . ولی متاسفانه اغلب این فرش ها تا حدودی کج و معوج هستند. عیبی که صرفا با تعویض دارهای کهنه و قدیمی با دستگاه های جدید و فنی و با سردارها و زیر دارهایی راست و استوار کاملا مرتفع می شود. شاید به جرات بتوان گفت اگر این نقص کج و معوج بودن و همچنین اصراف در به کاربردن نخ های اضافه ی پود در فرش های بیجار نبود ، قالی و قالیچه های این ناحیه با طرح های بسیار زیبا و با رنگ های با دوام و پشم های مرغوبشان مقام شایسته تری را در مجموعه ی فرش های ایران به خود اختصاص می دادند.
فرش های بیجار در اندازه هایی متغیر ، از پشتی تا فرش های بزرگ 15 متر مربعی بافته می شوند. بافت کناره در این شهر رواجی ندارد . بافنده های بیجار برای پیگیری طرح و نقشه ، فرشی قرینه در کنار دار قالی را که به آن واگیره گفته می شود بر نقشه های میلی متری و رایج ترجیح می دهند.
رنگ های مورد مصرف در قالی بافی بیجار بیشتر در زمینه های قرمز ، آبی روشن ، صورتی ، آبی سرمه ای ، بژ و نارنجی است . در فرش های آنان مانند بافته های برخی از مناطق غربی ایران گاهی کیفیت دو رنگی ناگهانی نیز دیده می شود.
بهترین فرش های این ناحیه را بافنده های ایل شاهسون از تیره ی امیر افشاری ، که در شمال بیجار و اطراف تکاب زندگی می کنند ، می بافند. به این جهت گاهی فرش های آنان با بافت های ایل افشار ، که در حوالی کرمان هستند ، مشابهت پیدا می کند.
طرح های بیجار و روش های بافت آن تقریبا متمایز از فرش های سنندج است فرش های آنها اغلب در سبک گلدار و یا شاخه شکسته بافته می شوند. طرح های مسلط در این شهر عبارت اند از طرح های ترنج دار که اغلب ترنج ها بزرگ بوده و در بالا و پایین آن دو سر ترنج دیده می شود . گاهی اوقات این سر ترنج ها به پلاک هایی که در متن آنها اسامی اشخاصی نوشته شده است منتهی می گردد . اگر برخی از فرش های بیجار از نظر طرح و رنگ با فرش های ترنج دار سنتی کاشان مشابهت پیدا کنند از روی نوع گره ، ارتفاع پرز و تراکم الیاف فرش می توان آنها را از یکدیگر تمیز داد.
در بیجار طرح هراتی لچک و ترنج را نیز می بافند. بافنده های بیجار نقش هراتی را به طرق گوناگون در طرح های خود وارد می کنند. گاهی این نقشه ها را در میان ترنج شش گوشه ای که در متن ساده ی فرش معلق است قرار می دهند و گاهی نیز ترنج بزرگی مستور شده با موتیف های گلدار را در زمینه ای پوشیده شده از نقش های هراتی جای می دهند. با وجود آنکه با برخی از طرح های تلفیقی بته ای – هراتی و ساروقی مشابهت پیدا می کنند معهذا یک مشخصه ی اختصاصی برای فرش های بیجار به شمار می روند.
از دیگر طرح های مورد علاقه ی بافنده های این شهر ، طرح ظل السلطان و همچنین طرح گل بته ای تکراری مشابه برخی از طرح های قره باغ قفقاز است. در اینجا باید یادآور شد که در قرن نوزدهم نقش های بعضی از فرش های ایران تا حدودی متاثر از طرح ها و موتیف های اروپایی به خصوص فرانسه شد و ما این تاثیر هنری را در برخی از فرش های گلدار کرمان و فراهان و از آن جمله فرش های با دسته گل سرخ در بیجار را می توانیم مشاهده کنیم. این طرح ها (دسته گل سرخ) در انواع مختلف در میان طراحان به نام« گل فرنگ» شهرت دارند.
طرح های گل و بلبل ، گلدار سرتاسری با نقش خرچنگ با توده های ابر چینی در حاشیه و همچنین گلدار سرتا سری با گل های هشت پر (بته ای کردستانی) با حاشیه هراتی از دیگر طرح های متداول در این شهر است که بافنده های ماهر بیجار با استادی تمام آن را می بافند.
بافنده های تیره ی کاکابرو که در شمال سنندج زندگی می کنند فرش هایی دو پود ، سنگین و با دوام و بیشتردر شکل کلگی با رنگ های آبی تیره ، قرمز آجری و همچنین رنگ های روشن سبز و طلایی به بازارهای سنندج و کرمانشاه می فرستند. فرش های آنان با نقش های هندسی ایلیاتی تزئین شده است. گاهی از طرح مزلقان می بافند و گاهی به طرح های نهاوند متمایل شده و نگاره های آنان را در متن فرش های خود می آورند. گاهی در برخی از فرش های این تیره سر ترنج به شکل نیم تنه لباسی در بالا و پایین ترنج شش گوشه میانی در یک زمینه ی ساده به چشم می خورند که اشکالی زیبا و تزیینی ، ولی به کلی غیر متعارف ، هستند .مانند سایر بافنده های کرد حاشیه ی سماوری (قوری بیجار) و حاشیه ی شیر شکری رابیشتر پسندیده و متن فرش های خود را با آنها قاب می کنند.



منبع:کتاب افسانه جاویدان فرش ایران/محمدجواد نصیری/چاپ اول/انتشارات میردشتی/1389/صفحه136

ادامه مطلب

بافته های ایل افشار

بافته های ایل افشار

بافته های ایل افشار


افراد ایل افشار در اصل از ترکمن هایی هستند که در ابتدا در ناحیه ی قفقاز و اطراف دریاچه ی ارومیه سکونت داشتند و سپس در دفعات متوالی به دستور شاهان صفوی و همچنین نادر شاه افشار به اطراف کرمان کوچانیده شده و در این مناطق ساکن شدند.
تیره هایی از این ایل به نام های جهان شاهی ، عمویی و بوکاکی امروزه در حوالی سیرجان ، بافق و شهر بابک و حوالی کوه لاله زار و در اطراف شهر کرمان و همچنین شهرستان نی ریز در استان فارس سکونت دارند.
فرش های افشاری بیشتر یک پوده و با پشم های مرغوب و در اندازه های ذرع و نیم و سجاده های پهن با رنگ های قرمز خفه ، آبی تیره ی مایل به سیاه ، قهوه ای ، ارغوانی و عاجی که بیشتر منشا گیاهی دارند بافته می شوند. تار و پود فرش های آنها تمامی از پشم است. امروزه آنها با قبول برخی از عادت های بافندگی شهری ، گاهی نیز قالیچه هایی دو پوده با تار و پود پنبه ای می بافند. گره فرش های آنان بسته به محل بافت و عادت بافنده از نوع فارسی و ترکی است. بنابر سنت های کلی عشایری ، بافندگان این ایل گاهی نیز به بافت گلیم و خورجین و رو اسبی و غیره می پردازند.
نقش فرش های این ایل تا حدودی تحت تاثیر طرح های قفقازی است. فرش های آنان اغلب در سبک های هندسی از دار پایین کشیده می شود. از طرح های متداول در بین آنها طرح بته ای ، مشبک لوزی ، گلدانی ، گلدار سرتاسری و پنج ترنجی ، طرحی مرغی و گل فرنگ را می توان نام برد.



منبع:کتاب افسانه جاویدان فرش ایران/محمدجواد نصیری/چاپ اول/انتشارات میردشتی/1389/صفحه210

ادامه مطلب