ترکمن ها در اصل قبیله هایی ترک هستند که هم اکنون در مناطق وسیعی از شمال ایران تا شمال افغانستان و شرق دریای خزر در کشورهای ترکمنستان و ازبکستان زندگی می کنند. بر اثر جنگ ها و تحولات شدیدی که با آن مواجه گردیدند، این قوم بخشی از تاریخ سنن و آداب خود، از جمله فرشبافی را تا حدودی به فراموشی سپرده است. به نحوی که مطالعه ی تاریخ فرش ترکمن را با مشکل مواجه می سازد و تا کنون مطالعه ی علمی و مستمر برای آن صورت نپذیرفته است. اما آنچه مسلم است فرش ترکمن از دلبستگی های جاودانه ی این قوم بوده است. مهمترین قبایل ترکمن که بافت فرش در آنها رواج داشته است عبارتند از: ایل تِکِه، ساریک، ایل چُدُر، ایل اِرساری و ایل بزرگ یموت. قالی ترکمن براساس منابع موجود از اواخر قرن سیزدهم هجری (نوزدهم میلادی) مورد توجه محققین قرار گرفت و متعاقبا مجموعه هایی از آن ذر بین فرش شناسان و موزه ها جمع آوری و کتبی نیز در مورد آن نوشته شد.
به طور کلی تحول در بافت قالی ترکمن در میان اقوام ساکن در جمهوریهای شوری سابق بیشتر بوده است و تکرار و یکنواختی در میان فرشهای اقوام ایرانی کاملا مشهود است. حتی از نطر ابعاد تمام تلاش در جهت تولید پشتی و یا به اصطلاح ترکمن ها قارچین است. اما از انقلاب اکتبر و رویکردهای صنعتی، ترکمن های شوروی سابق را با زندگی صنعتی و مکانیزه ای آشنا نمود که آثار آن در تمامی زندگی آنها، حتی فرشبافی آنها دیده می شود. در حال حاضر سه گروه از ترکمن های مستقر در ایران به قالی بافی اشتغال دارند. دو طایفه از ایل بزرگتر یموت به نامهای آتابای و جعفربای و دیگری بخشی از ایل تِکِه که گفته می شود در حدود آغاز ربع دوم قرن چهاردهم هجری (بیستم میلادی) به ایران مهاجرت کرده اند. ایل تِکِه در جرگلان، منطقه ای در شمال غرب خراسان – شمال بجنورد و غرب آن – قرار دارد و در حال حاضر بهترین فرش ترکمن در ایران را تولید می کنند و مرکز اصلی آنان در مراوه تپه است. از نظر حجم تولید، مقدار بافته های ایل تِکِه کمتر از دو طایفه ی یموت است. مرکز عرضه فرشهای آنها آتابای در گنبد قابوس است و فرشهای جعفربای در شهر کوچک آق قلعه و گرگان بفروش می رسد.
در حال حاضر از نظر رنگرزی فرش ترکمن ایران در شرایط اسف بار به سر می برد و به هیچ وجه با گذشته ی آن قابل مقایسه نیست. نوع گره مورد استفاده هم ترکی و هم فارسی است که البته ایل تکه بیشتر از گره ترکی استفاده می کند و سایر مناطق از گره فارسی. نوع شیرازه بصورت متصل است و گلیم بافی آن از نوع فارسی است. برای مواد اولیه در فرشهای قدیم فقط از پشم هم برای پرز و هم برای تار و پود استفاده می شد که امروزه گرایش به نخ پنبه برای تار و پود افزایش یافته است. از نظر رجشمار فرش اصیل ترکمن در محدوده ی فرشهای نسبتا درشت باف بوده است، اما گرایش به ریز بافی بویژه در فرشهای ایل تکه که از ابریشم نیز استفاده می نمایند تا حد فرشهای 40 و 50 رج دیده شده و می شود. نوع دارهای بافندگی فقظ از نوع زمینی است.
عمده طرحهای آنها با نامهایی همچون غزال گز، ماری گل، ساریک گل، اِرساری گل، سالور گل و... مشخص می شووند. رنگ قرمز سیر در کنار قهوه ای و شتری عمده رنگهای قالی ترکمن هستند. مهمترین ویژگی فنی بافت در قالی ترکمن تک پود بودن آن است (تک پود نازک) که به همراه قالیچه های بلوچ از بارزترین نمونه های این شیوه در این زمان هستند. فرش اصیل ترکمن با ابعاد کوچک بیشتر شناخته می شود و بافندگان به ابعاد بزرگ توجه کمتری دارند.