این طرح ها از قدیمی ترین و اصیل ترین طرح های قالی بافی ایران هستند و بیشتر بدون نقشه بوده و ذهن بافت هستند . توتم های قبیله ای ، طبیعت ، حیوانات و اشیاء مورد علاقه و استفاده ی افراد ایل و روستانشینان در این طرح ها تجسم چشم گیری دارند.
رنگ های زنده و زیبایی ساده و دل انگیز طرح ها آن چنان است که گاه خریداران خوش سلیقه دست بافت هایی با این گونه طرح ها را بر فرش های کاملا ظریف کارگاه های شهری ترجیح می دهند . به طور کلی ، تمامی این طرح ها در سبک های هندسی و شاخه شکسته هستند .
این طرح ها را گاهی به نام محل هایی که این فرش ها در آنجا بافته شده اند می نامند مانند مزلقان ، فردوس ، ویس و گاهی نام تیره های ایلی مانند هیبت لو ، یلمه و گاه نام افراد صاحب نفوذ محلی مانند سالار خانی ، یعقوب خانی و علی میرزایی را می گیرند . طرح های قشقایی ، ترکمنی ، بلوچی ، افشاری ، لری ، شاهسون و سایر ایلات را به لحاظ دارا بودن ریشه های ایلی و چگونگی بافت می توان در این گروه قرار داد .