خاستگاه مکتب اصفهان ناشی از دو مکتب قبل از خود است:مکتب تبریز ( در زمان شاه اسماعیل صفوی و شاه تهماسب صفوی) و مکتب تیموریان ( در زمان تیموریان) که این همه زیبایی،هنر و ذوق یکجا پس از سال 1006 با آمدن شاه عباس به اصفهان روی آورد. به این ترتیب شاه عباس اول وجانشینان وی وارث هنرهای کاملا بالغی شدند که بین هنرمندان ایرانی در مدتی بیش از یک قرن پیشرفت شایسته ای کرده بود ولی استمرار و تکامل افزون تر این هنر معطوف به ایجاد ثبات سیاسی در کشور،علاقه داشتن مفرط به هنرهای صناعی و اسلامی با پشتوانه مذهب تشیع توام با حمایت از هنرمندان وتجارت و ارتباط آن با دنیای خارج به ویژه اروپا داشت.
از این رو،اصفهان نه تنها از نظر تاسیسات شهری و ساخت ابنیه ومساجد به عنوان یکی از بزرگ ترین شهرهای اسلامی قلمداد گردید بلکه به علت تجمع هنرمندان،دانشوران،جهانگردان و سفرنامه نویسان در این شهر به محل و مکتبی تبدیل گشت که بعدها به راه و رسم و سبکی که از خود باقی گذاشت به «مکتب اصفهان» اشتهار یافت.

آغاز قالیبافی در نایین به دنبال کساد بازار«عبا بافی» در این منطقه است که پیش از جنگ جهانی دوم پیدا شد.تجربه عبابافان در رشتن کلافهای ظریف برای بافتن عبا،یعنی ریز بافی،در کار قالیبافی نیز به کار گرفته شد.در نتیجه قالیچه های ریزبافی با22*22 گره در هر اینچ(54/2 سانتیمتر) بافته شده که از نظر ریزبافی در ایران بیمانند بود و به عنوان یکی از بهترین قالیچه های ایران در بازار ایران و اروپا خوب به فروش می رسید.ولی در پایان جنگ،به علت کاهش در آمد مردم،تقاضا برای خرید قالیچه نایین در هر دو بازار ایران و اروپا کاهش یافت.
شمار دارها:
نزدیک 50 سال پیش،شمار دارها در این شهر150 دستگاه و میزان بافت قالی در سال نزدیک 500 متر مربع بوده است.
بافندگان نایین در کار بافت قالیهای ابریشمی نیز مهارت فراوان دارند و در رنگ بندی قالی بر روی رنگ سفید تکیه فراوان می کنند.نقشه معروف «غلط»،از جمله طرحهایی است که در این کانون رواج دارد.از ویژگیهای رنگ در قالی نایین تضاد میان رنگهای ملایم حاشیه و رنگهای تیره متن است.رنگهایی که اینک فرش های نایین به کار می رود عبارت است از:لاکی قرمزدانه،لاکی روناسی،عنابی،قهوه ای (سیر و روشن)،زیتونی(سیر و روشن)،آبی (سیر و روشن)،کرم،نارنجی،نخودی،تریاکی،سبز (سیروروشن)،ماشی،شویدی،سرمه ای،خاکی روشن،موشی سیر،نقره ای،بادامی،ترمه ای،ساقه خیاری و مشکی.