صنعت قالیبافی و دستبافته های قوم های بلوچ

دستبافته های قوم بلوچ نیز یکی از صنایع دستی است که تا حدودی هنر خام ایرانی به شمار می رود که با فرهنگ و آداب قوم بلوچ همخوانی دارند، در مورد دستبافته های قوم بلوچ در کتاب افسانه جاوبدان فرش آمده:
دست بافت های بلوچ ها
تیره هایی از آنها به ویژه عشایری که در اطراف زاهدان و ایرانشهر هستند داد و ستدهای مرزی را شیوه ی سودآورتری تشخیص داده و در نتیجه قالی بافی را چندان شایسته ی اهمیت نمی دانند.
مهمترین طایفه ی بلوچ ها را «بهلوری ها» تشکیل می دهند که در شرق خراسان و به خصوص در اطراف تربت حیدریه و تربت جام زندگی می کنند و فرش بافی نیز در بین آنها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

صنعت قالیبافی و دستبافته های قوم های بلوچ

تیره ی دیگری از بلوچ ها (سالار خانی و رحیم خانی) در اطراف خواف و سرخس تخته قاپو شده و همانند بهلوری ها به قالی بافی می پردازند و سرانجام بلوچ های مستقر در زابل و حومه ی آن از تیره های سارانی، رخشانی، بارانی و جهان دیده که دست بافت های آنان از نظر کیفیت به مرغوبیت قالیچه ها، گلیم ها و خورجین های تیره های ذکر شده در بالا نبوده و بیشتر شباهت به بافت های افغانستان دارد.
قالیچه های بلوچی بیشتر سبک وزن بوده و نوع گره ی آنها فارسی (حداکثر 1600 گره در دسی متر مربع و در موارد استثنایی 3000 گره در دسی متر مربع) دارند و بیشتر از پشم های محلی تهیه می شوند. در گذشته ها بلوچ ها از پشم شتر نیز قالیچه می بافتند. تار و پود و پرزهای قالیچه های بلوچی بیشتر از پشم است ولی گاهی نیز از نخ های پنبه ای برای تار و پود دست بافت های خود استفاده می کنند. رنگ های قالیچه های آنان عموما طبیعی بوده و در زمینه های تیره مانند قرمز سماقی، قهوه ای، بژ و سیاه است و این دلیلی است که در بازار این دست بافت ها را گاهی «سیاه کار» می نامند.
فرش های بلوچی بیشتر در سبک هندسی و متاثر از طرح های ترکمن، قفقاز و همچنین ایل افشار بافته می شوند. یکی از طرح های مورد علاقه ی بافنه های بلوچی طرح آخوندی است که بیشتر در ناحیه ی سرخس بافته می شود. در زمینه ی بژ رنگ قالیچه که به صورت محرابی طراحی شده نقش درختی خدنگ و استوار، که مملو از برگ ها و گل های سه پره و پنج پره است، دیده می شود.
طرح های بُّته ای ، هراتی و میناخانی را نیز گاه با سبک هندی می بافند. یکی از طرح های معروف بلوچ ها طرح «مشهد – بلوچی» است که در آن متن قالیچه به صورت مشبک تقسیم شده و در داخل هر یک از خانه های این شبکه شکل الماس مانندی بافته شده است. رنگ زمینه ی این قالیچه ها اغلب قرمز و خطوط شبکه به رنگ آبی نیلی و پرزهای بلند و ابریشم مانند است.
بلوچ ها به پیروی از بافنده های ایل افشار قالیچه هایی با طرح مرغی نیز می بافند. طرح طاووسی یکی از انواع آن است. در این طرح چهار طاووس قرمز و سبز در زمینه ی سرمه ای فرش، ترنج کوچک الماس مانندی را در برگرفته اند. ممکن است این موتیف چهار طاووسی در طول فرش در چند نوبت تکرار شود. در زمینه ی لچک های به هم پیوسته ی فرش که اغلب به رنگ بژ هستند نیز نقش های این پرندگان توام با گلدان های گل بافته شده اند. حاشیه ی این قالیچه ها با شکل های هندسی پوشیده شده است.
بلوچ ها بیشتر در اندازه های کوچک می بافند. کوچک ترین آنها به عرض 80 تا 90 و طول 120 تا 140 سانتی متر و قالیچه های بزرگ تر به اندازه های تقریبی 100 × 150 سانتی متر و دو ذرعی های آنها به ابعاد تقریبی 110 ×200 سانتی متر است. بافت کَلِگی و کناره هایی در اندازه های متوسط نیز در میان آنها معمول است.

منبع:کتاب افسانه جاویدان فرش ایران،محمد جواد نصیری،انتشارات فرهنگسرای میر دشتی،چاپ اول تهران،1389،صفحه 218

بازگشت


بازدید کننده گرامی ، شما به عضویت سایت در نیامده اید.
پیشنهاد می کنیم در سایت ثبت نام کنید و یا وارد سایت شوید.

نظر دهید :

نام شما :*
ایمیل شما :
نظر شما :
  • bowtiesmilelaughingblushsmileyrelaxedsmirk
    heart_eyeskissing_heartkissing_closed_eyesflushedrelievedsatisfiedgrin
    winkstuck_out_tongue_winking_eyestuck_out_tongue_closed_eyesgrinningkissingstuck_out_tonguesleeping
    worriedfrowninganguishedopen_mouthgrimacingconfusedhushed
    expressionlessunamusedsweat_smilesweatdisappointed_relievedwearypensive
    disappointedconfoundedfearfulcold_sweatperseverecrysob
    joyastonishedscreamtired_faceangryragetriumph
    sleepyyummasksunglassesdizzy_faceimpsmiling_imp
    neutral_faceno_mouthinnocent
کد را وارد کنید : *
عکس خوانده نمی شود