قالي اصیل و کهن سیستان دارای نقشه ی مشخصی نیست و این البته در قالی ایرانی ظاهرا چیز بعیدی است. قالی ایرانی، اگرچه نقشه های معینی دارد، بسیار متنوع است. بسیاری از مایه های قالی ایرانی در حاشیه هم به کار می رود؛ اما نقش هایی هست که صرفا در متن دیده می شود و آنها را هرگز نمی توان در حاشیه دید، مثل لچک، ترنج، دستان ... قالی کهن سیستانی برخلاف این است، چیزی که در آن نیست همین نقش های درشت، مثل لچک و ترنج است. متن این قالی با همان نقش هایی پر شده است که عینا در حاشیه هست، گاه کار بسیار عجیبی صورت گرفته است: یک قطعه از آنچه ما حاشیه می شماریم در مرکز قالی قرار گرفته (تصویر شماره ی ۷ در این کتاب) ولی البته قالی سیستانی به سنت کهن ایرانی وفادار باقی مانده است.

برای روشن شدن مطلب باید به کهن ترین قالی های ایرانی و بهتر از همه به قالی پازیریک توجه کنیم. در طرح های بسیار کهن و از جمله در پازیریک، تفاوتی بین نقش های متن و حاشیه نیست. گل های درون متن همه تکرار یک نقش هستند که ممکن است عینا در حاشیه نیز قرار گیرد. نقش های حاشیه نیز تکراری هستند و قرار گرفتنشان در متن چندان نادر نیست، چنان که بعدها تا همین دوره ی ما نیز هست. کافی است مثلا چند نقشه ی اصیل ایرانی، مثل نقشه ی خشتی بختیاری و نشانی در بافته های کردهای خراسان، قشقایی و لری فارس، بته یی های کشکولی و کرمانی و افشار و بافته های قدیم شاهسون های مغان و قفقاز را در نظر آوریم. در هیچ یک از این نقشه ها، نقش های متن طوری نیست که منحصرا در متن قرار گیرد، عينا همان ها را در حاشیه هم داریم. تنها تفاوت متن و حاشیه، طرز قرار گرفتن این نقش ها و مرزهایی است که متن را از حاشیه و حاشیه ها را از هم جدا می کنند.