هنر و صنعت قالیبافی در تویسرکان

معروفترین نقشه تویسرکان که همگی محلی هستند با نامهای آصادقی (آقا صادقی)، مالیچه (اژدر) و زاغه شناخته می شوند. فرشهای تولیدی دارای ابعاد مختلفی هستند...

هنر و صنعت قالیبافی در تویسرکان

قالی تویسرکان
در شمال این شهر همدان، در شرق آن ملایر، در غرب استان کرمانشاه و در جنوب آن شهرستان نهاوند قرار گرفته است. به طور کلی فرشبافی در تویسرکان عمدتا روستایی است. گره فرش از نوع ترکی و با دست زده می شود. این فرشها دارای اشکال ساده و ابتدایی می باشند که در آنها پرنده و حیوانات نیز دیده می شوند، قالیها درشت بافت و دارای پرز بلند بوده و غالبا یک پود ضخیم هستند. معروفترین نقشه تویسرکان که همگی محلی هستند با نامهای آصادقی (آقا صادقی)، مالیچه (اژدر) و زاغه شناخته می شوند. فرشهای تولیدی دارای ابعاد مختلفی هستند اما اندازه های ذرع و نیم و حداکثر 6 متری متداول تر است. در سالهای اخیر به طور محدود سبک قالی نایینی نیز رواج یافته اما چندان شهرتی بدست نیاورده است.

کتاب منبع:پژوهشی در فرش ایران/تورج ژوله/انتشارت یساولی-تهران-1390/صفحه 198

ادامه مطلب

هنر ایران در نمایشگاه صنایع دستی مالزی

دومین نمایشگاه صنایع دستی مالزی روز پنجشنبه در کوالالامپور پایتخت این کشور جنوب شرق آسیا در حالی گشایش یافت که صنایع دستی ایران به عنوان بازگو کننده هویت و ذوق و هنر ایرانیان در این نمایشگاه خودنمایی می کند.

هنر ایران در نمایشگاه صنایع دستی مالزی

به گزارش ایرنا، این نمایشگاه چهار روزه فعالیت خود را از صبح پنجشنبه با حضور نمایندگانی از 30 کشور جهان و بخش های مختلف صنایع دستی ایران در مجموعه صنایع دستی شهر کوالالامپور آغاز کرد.
در این نمایشگاه هنرمندان بیش از 30 کشور آثار هنری خود را در معرض دید عموم قرار می دهند تا بازدیدکنندگان این مراسم بین المللی ضمن آشنایی با این آثار، اطلاعاتی از فرهنگ و هنر هر یک از کشورهای شرکت کننده کسب نمایند.
جمهوری اسلامی ایران 3 غرفه نمایشگاه صنایع دستی مالزی را به خود اختصاص داده که در 2 غرفه بخش خصوصی کشور و در یک غرفه رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران فعال است.
در این غرفه ها صنایع دستی ایران در بخش های مختلف از جمله فرش، تذهیب و طراحی در معرض دید علاقمندان به فرهنگ و هنر ایران قرار گرفته است.
آیین رسمی گشایش این نمایشگاه پنجشنبه شب با حضور 'محمد نظری عبدالعزیز' وزیر فرهنگ و گردشگری مالزی و میهمانی از کشورهای مختلف از جمله ایران برگزار می شود.
در دوره پیشین این نمایشگاه که سال گذشته برگزار شد، به همت رایزنی فرهنگی ایران سفارت ایران در کوالالامپور آثاری از هنرمندان استان ها و شهرهای مختلف ایران به نمایش درآمد که مورد استقبال بازدیدکنندگان قرار گرفت.
در دومین نمایشگاه صنایع دستی مالزی بیش از 30 کشور از آسیا، آفریقا، اروپا و آمریکا در مساحتی بیش از سه هزار متر مربع، آثار خود را در غرفه های مختلفی به نمایش گذاشته اند.
در نمایشگاه امسال که به همت شرکت توسعه صنایع دستی مالزی برگزار شده است، اندونزی و تایلند بیشترین غرفه های صنایع دستی را به خود اختصاص داده اند.
هدف از برگزاری این نمایشگاه ایجاد فرصت اقتصادی برای هنرمندان صنایع دستی کشورهای مختلف اعلام شده است تا بتوانند در زمان برگزاری نمایشگاه با مشتریان و یا تجاری که علاقمند به این قبیل آثار هستند، ارتباط برقرار کنند.
اجرای نمایش های فرهنگی و فروش غذای محلی کشورهای مختلف بخش دیگری از این نمایشگاه است که پیش بینی می شود بیش از 10 هزار نفر از آن دیدن کنند.

خبرنامه کارایان

ادامه مطلب

رنگدانه‌های زرشک مناسب برای رنگ‌آمیزی‌ بافتی

مدیر پروژه دهکده گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان‌ جنوبی گفت: از جمله کاربردها و قابلیت‌های محصول زرشک استخراج رنگ‌های طبیعی و بهره‌مندی از چوب زرشک در هنر خاتم کاری و منبت کاری است.

رنگدانه‌های زرشک مناسب برای رنگ‌آمیزی‌ بافتی

محسن پویان در گفت وگو با خبرنگار ایسنا، در خصوص کاربردهای زرشک اظهار کرد: از میوه زرشک برای رنگ کردن لباس، تانن زدن به چرم، رنگ‌کردن الیاف پشم، ابریشم و پنبه استفاده می‌شود.
وی با اشاره به اینکه زرشک الیاف را به رنگ قرمز ارغوانی درمی‌آورد، افزود: مخلوط زرشک با زاج رنگ زرد خالص می‌دهد و همچنین از ریشه زرشک برای رنگ‌ کردن چرم استفاده می‌شود.
مدیر پروژه دهکده گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان‌ جنوبی ادامه داد: عصار میوه زرشک با زاج زرد، رنگ قرمز ارغوانی می‌دهد و برای رنگ کردن پشم در صنایع قالی بافی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
پویان تاکید کرد: همچنین از پوست تنه درختچه زرشک برای رنگ کردن سبدها و برای رنگ کردن الیاف پشم، ابریشم و پنبه استفاده می‌شود.
وی افزود: دلایلی متعدد برای استفاده از رنگ‌های طبیعی و معدنی برای رنگ کردن الیاف بویژه پشم وجود دارد که پایداری این رنگ‌ها و حفظ محیط زیست در نتیجه کاربرد آنها است.
پویان با اشاره به اینکه هماتوکسیلین یک رنگ طبیعی است که از مغز درخت چوب سرخ تهیه می‌شود، یادآور شد: نتایج پژوهشی که در ایران با هدف استفاده از رنگدانه میوه زرشک به جای هماتوکسیلین انجام شد، نشان می‌دهد که این رنگدانه برای رنگ‌آمیزی‌های بافتی در آزمایشگاه‌های آسیب‌شناسی و بافت‌شناسی جایگزین خوبی برای هماتوکسیلین نسبتا گرانقیمت است.
مدیر پروژه دهکده گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان‌جنوبی یادآور شد: علاوه بر موراد فوق از چوب زرشک نیز در صنایع چوب استفاده می‌شود.

استفاده از خارهای درختچه زرشک به عنوان خلال دندان


پویان با بیان اینکه چوب زرشک خوب خراطی می‌شود و این چوب برای خاتم‌کاری و منبت‌کاری مناسب است، اظهار کرد: چوب زرشک جلاپذیر است و این امر باعث می‌شود که در صنایع چوب در بسیاری موارد از آن استفاده شود.
مدیر پروژه دهکده گیاهان دارویی جهاددانشگاهی خراسان‌جنوبی یادآور شد: خارهای درختچه زرشک نیز می‌تواند به عنوان خلال دندان مورد استفاده قرار گیرد در صورتی که هم اکنون خلال دندان در سطح وسیعی از کشورهای خارج از جمله چین وارد ایران می‌شود.
پویان یادآور شد: از زرشک در درمان سوختگی‌های ناشی از آتش نیز استفاده می‌شود و از این جهت با استرپتوماسیسن قابل مقایسه است.
وی با اشاره به اینکه از اثرات درمانی زرشک به دلیل اثرات بالقوه آن می‌توان در بیماری‌های طیور نیز استفاده کرد، یادآورشد: با توجه به این نکته که خراسان‌ جنوبی قطب تولید مرغ گوشتی است، پژوهش‌ در این زمینه ضروری به نظر می‌رسد.

خبرنامه کارایان

ادامه مطلب

هنر و صنعت قالیبافی در بیجار

قالیهای بیجار به واسطه نظارت سازمانها و موسسات دولتی فرش ایران در سالهای اخیر از کیفیت بالایی در بافت و اصول بافندگی برخوردار بوده است. اما طرح و نقش آن به نحوی دگرگون شده است که کمتر اثری از طرح های زیبای اصیل و قدیمی آن دیده می شود...

هنر و صنعت قالی در بیجار

بیجار
ویژگیهای تاریخی و جغرافیایی بیجار
مطابق نوشته های مورخان بیجار مرکز منطقه ای به نام گروس است. نام گروس ظاهرا از طایفه ای به همین نام گرفته شده است که از کردهای چادر نشین بوده اند. آثار و ادواتی که از این منطقه به دست آمده حکایت از قدمت بسیار آن دارد. در دوره صفویه این منطقه زرین کمر نامیده می شد. امروزه تجار قدیمی فرش هنوز هم قالی قدیمی بیجار را با نام گروس می شناسند.
شهرستان بیجار تا تهران 474 کیلومتر فاصله دارد. از شمال و شمال شرقی و مشرق به استان زنجان، از جنوب به شهرستان های قروه و همدان، از مغرب به شهرستان سنندج محدود است. این شهر به جهت ارتفاع زیاد آن از سطح دریا پس از شهرکرد از مرتفعترین شهرهای ایران است.

مهمترین مراکز قالیبافی


روستاهای حومه بیجار مانند چشمه روباه و شیرکش و هم چنین خود شهر بیجار از مراکز مهم قالیبافی این ناحیه هستند.
قالیهای بیجار به واسطه نظارت سازمانها و موسسات دولتی فرش ایران در سالهای اخیر از کیفیت بالایی در بافت و اصول بافندگی برخوردار بوده است. اما طرح و نقش آن به نحوی دگرگون شده است که کمتر اثری از طرح های زیبای اصیل و قدیمی آن دیده می شود.

ویژگی های ظاهری قالی بیجار

طرح ها و رنگ های مورد استفاده: انواع نقوش ماهی در هم (هراتیلچک و ترنج شاه عباسی، انواع گل فرنگ مستوفی، گل وکیلی و گل سرخی در فرش های قدیمی و امروز بیجار دیده می شوند. هم چنین انواع مختلف لچک و ترنج های هندسی حتی به صورت کف ساده در قالی های قدیم بیجار نیز بسیار دیده شده است. طرح زیبای سَمَن بر خانم و طرح زیبای اسلیمی دهان اژدر از طرحهای معروف قالی بیجار هستند. رنگ های مورد استفاده در قالی های قدیمی و جدید بیجار، شاد و از تنوع بیشتری برخوردار هستند. انواع رنگ های لاکی، انواع آبی، نیلی، سبز و سرمه ای در قالی امروز و حتی زرد طلایی در فرش های قدیم این منطقه دیده می شوند.
مواد اولیه مورد مصرف: پشم و نخ پنبه تنها مواد مورد استفاده به عنوان پرز فرش و تار و پود در قالیهای امروز بیجار هستند.
بطور بسیار محدود در فرشهای قدیمی آن از ابریشم استفاده شده است. اما امروزه کاربرد آن رواج ندارد.
ابعاد: ابعاد فرش بیجار به ویژه در سالهای اخیر عموما 6 و 9 متر مربعی است. اما در سالهای گذشته و فرشهای قدیمی ابعاد کوچکتر نیز دیده می شود. خاصه ابعاد پرده ای و قالیچه های دو ذرع.

ویژگیهای فنی بافت

رجشمار: رجشمار اغلب قالی های امروز بیجار بین 30 و حداکثر 35 رج است. در نمونه های قدیمی از رجشمار 15 و 20 و در اندک قالیچه های نفیس و سفارشی که کاربرد ابریشم نیز در آنها است رجشمار بیشتر از 40 نیز دیده شده است.
نوع گره: گره ترکی در مناطق مختلف قالیبافی بیجار مورد استفاده قرار می گیرد.
پرداخت و روگیری: قالی های بیجار هنگام بافت قیچی می شوند.
شیرازه بافی: قالی های بیجار هنگام بافت شیرازه می شوند.
نوع دار قالی: دارهای قالی از نوع عمودی است و ثابت هستند.
نوع چله کشی: به صورت ترکی و بر روی دار انجام می شود.
گلیم بافی: به صورت فارسی است.
پود کشی: قالیهای امروز بیجار همگی از نوع دو پود و در گروه قالیهای لول باف است. سختی و سفتی قالیهای قدیم بیجار نام قالی آهنی بیجار را برای آن به وجود آورده بود. تا حدود سه دهه ی قبل قالی بیجار سه پود نیز بافته می شد، (پود اول و سوم ضخیم و پود میانی نازک) که امروزه دیگر اثری از آن نیست. همچنین تک پود (تک پود ضخیم) از دیگر سبکهای فرش محلی بیجار بوده است که آنهم به فراموشی سپرده شده است.
کتاب منبع:پژوهشی در فرش ایران/تورج ژوله/انتشارت یساولی-تهران-1390/صفحه 195

ادامه مطلب

شناسنامه‌دار شدن فرش زنجان پیگیری می‌شود

عامل توسعه خوشه فرش استان زنجان گفت: مسأله شناسنامه‌دار شدن فرش استان زنجان به صورت قطعی پیگیری می‌شود.
فیروزه حاج علی اکبری امروز در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در زنجان اظهار کرد: صادرات فرش استان با نام و برند زنجان و شناسنامه‌دار شدن این محصول توسط خوشه فرش و فعالان این حوزه مورد پیگیری قرار گرفته است.
وی با اشاره به اینکه رونمایی از فرش نشان اصالت استان زنجان یکی از برنامه‌های پیش‌بینی شده برای سال آینده بشمار می‌رود، تصریح کرد:‌ همه المان‌ها و آثاری که استان با آن شناخته شده است، در قالب فرش بافته می‌شود.

شناسنامه دار شدن فرش

عامل توسعه خوشه فرش استان زنجان با بیان اینکه فرش مورد نظر به صورت ابریشم در حال بافت توسط هنرمندان استان است، اضافه کرد: فرش مورد نظر در ابعاد زر نیم بافته و رونمایی خواهد شد.
حاج علی اکبری یادآور شد: طراحی نقشه فرش شامل المان‌های استان زنجان در سال گذشته انجام شده است که به محض پایان بافت، رونمایی می‌شود.
وی با بیان اینکه اقدامات زیادی در زمینه توسعه و رونق فرشبافی در استان زنجان انجام شده است، ادامه داد: برگزاری دوره‌های آموزشی مختلف از جمله این اقدامات به شمار می‌رود.
عامل توسعه خوشه فرش استان زنجان هماهنگی برای حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی و داخلی را یکی دیگر از اقدامات این خوشه عنوان کرد و ابراز داشت: بازدید از کارگاه‌های تولید فرش هم از جمله برنامه‌هایی است که در طول سال اجرا می‌شود.

خبرنامه کارایان

ادامه مطلب

هنر و صنعت قالیبافی در سنندج

طرح های اصیل منطقه سنندج از قدیم دارای ساختاری متنوع و متحول در نگاره ها فرم شناسی نبوده است و بافت برخی طرحهای خاص نظیر انواع نقشه های ماهی در هم رواج داشت. اما رنگ آمیزی و کاربرد متناسب و هماهنگ رنگ های قالی سنندج تنوع مطلوبی در قالی های این منطقه بوجود آورده است...

هنر قالیبافی سنندج *عکس مربوط قالی سنندج اما مربوط به منبع متن نیست*

سنندج
ویژگیهای تاریخی وجغرافیایی
به استناد مورخین قلعه دژ (سنه دژ) را سلیمان خان اردلان والی کردستان در زمان شاه صفی ساخته است. هیچ یک از جغرافی نویسان اسلامی این شهر را به این اسم در آثار خود ذکر نکرده اند. بنا به قول ابن خردادبه و قدامه در گذشته به جای شهر سنندج فعلی شهری بنام سیسر وجود داشته است و به اعتقاد یاقوت حموی این کلمه در فارسی به معنای سی سر است و به مرور زمان این نام به سنه تغییر یافته است. شهرستان سنندج تا تهران 578 کیلومتر فاصله دارد. از شمال به میاندوآب، از مشرق به بیجار و قروه، از جنوب به باختران و از مغرب به شهرستان مریوان و سقز محدود است. آب و هوای آن معتدل و کوهستانی است و زمستانهای بسیار سرد دارد.

ویژگی های ظاهری قالی سنندج

طرح ها و رنگ های مورد استفاده: طرح های اصیل منطقه سنندج از قدیم دارای ساختاری متنوع و متحول در نگاره ها فرم شناسی نبوده است و بافت برخی طرحهای خاص نظیر انواع نقشه های ماهی در هم رواج داشت. اما رنگ آمیزی و کاربرد متناسب و هماهنگ رنگ های قالی سنندج تنوع مطلوبی در قالی های این منطقه بوجود آورده است. در کنار انواع نقوش ماهی در هم شش طرح دیگر را می توان به عنوان طرح های خاص منطقه سنندج معرفی کرد: 1- جقه چارکی، 2- جقه هشت پر، 3- جقه چهار پر، 4- گل وکیلی، 5- بید مجنون، 6- گل و بلبل، 7- گل میرزا علی که شباهت خاصی به طرح های گل فرنگ دارد. استفاده از رنگ های لاکی سیر، سرمه ای و آبی در رنگ آمیزی فرشهای قدیمی سنندج اهمیت دارد. فرش های امروز سنندج علاوه بر رنگ های مذکور با کاربرد رنگ های نسبتا ملایمتری مانند کرم، آبی روشن از تنوع بیشتری برخوردار شده است.
مواد اولیه مورد مصرف: به علت گسترش دامداری، پشم ماده اصلی فرش های سنندج است. با توجه به سردسیر بودن این ناحیه پشم های گوسفندان همان ناحیه کاربرد و تناسب بهتری برای پرز قالی های سنندج دارند. نخ پنبه بیشترین ماده مورد استفاده به عنوان تار و پود در فرشهای جدید است. اما قالی و قالیچه های قدیمی به صورت تمام پشم نیز بافته شده اند. همچنین بطور معدود قالیچه هایی نیز با استفاده از ابریشم بافته شده که اغلب متعلق به خوانین و به سفارش بوده است که امروزه دیگر اثری از آنها نیست.
ابعاد: ابعاد فرش سنندج از قدیم تا به امروز بسیار متنوع بوده و فرش ها در ابعاد مختلفی مانند پشتی، ذرع و نیم، دو ذرع، کناره، شش متری و حداکثر نه متر مربعی بافته می شوند. ابعاد بزرگتر کمتر مورد توجه بوده اند.

ویژگیهای فنی بافت

رجشمار: رجشمار فرش های قدیمی سنندج بین 15 و حداکثر 25 رج متغیر بوده اند. اگر چه در معدود نمونه های نفیس و منحصر به فرد رجشمارهای بالاتر نیز دیده شده است. اما قالی های امروز سنندج دارای رجشماری بین 25 و حداکثر 35 هستند.
نوع گره: گره مورد استفاده فقط ترکی و در برخی مناطق بدون استفاده از قلاب است. اما گره قدیم قالیهای سنندج موسوم به گره سنه شبیه به گره فارسی است.
شیرازه بافی: همه قالی ها هنگام بافت سیرازه می شوند.
پرداخت و روگیری: قالی های سنندج هنگام بافت قیچی می شوند.
نوع دار قالی: دارهای مورد استفاده در مناطق شهری عمودی و از نوع ثابت است.
نوع چله کشی: قالی های سنندج به روش ترکی چله کشی می شوند.
پود کشی: قالی اصیل کردستان به ویژه سنندج از نوع یک پود ضخیم بوده است که امروز دیگر اثری از آن نیست. قالی امروز سنندج از نوع دو پود و متمایل به لول باف است.
گلیم بافی: قالیهای سنندج به صورت فارسی گلیم بافی می شوند.

کتاب منبع:پژوهشی در فرش ایران/تورج ژوله/انتشارت یساولی-تهران-1390/صفحه 194

ادامه مطلب