فرش بافی در دوران قاجار

قاجاریه

فرش قاجار

دوره شکفتگی قالی که در زمان صفویه پیدا شد کوتاه بود . شورش افغان و انقراض سلسله صفویه و هرج و مرجی که به دنبال آن پیدا شد ، اقتصاد ایران و در نتیجه صنعت قالیبافی آن را از هم پاشید . سرمایه و امنیت برای کار و رفاه عمومی برای تشویق قالیبافان از میان رفت . نه تنها در دوره نادر که آشوبهای زمانش فرصتی برای قالی نمی گذاشت بلکه در زمان « زندیه » نیز که آرامش در ایران برقرار شده بود قالیبافی رونقی نگرفت و نزدیک صد سال تا پایان جنگ ایران و روس چنین بود و از آن پس با پیدایش بهبود در کار کشاورزی و بازرگانی ، قالیبافی نیز رونق پیدا کرد . در آغاز پادشاهی « ناصرالدین شاه » ، ترکیه بازاری برای فروش قالی ایران به بازرگانان خارجی شد . و چون قالیهای کهنه همه در این بازار به فروش رفت ، بازرگانان تبریز برای تامین فرش این بازار ، همتی کردند و در اراک ، تبریز ، کرمان و مشهدکارگاههای قالیبافی دایر کردند و تاریخ جدیدی در قالیبافی ایران آغاز شد . تجارت فرش که تا چندی پیش از آن ، تنها برای رفع نیاز بازارهای داخل بافته می شد به عنوان یک کالای صادراتی و در رابطه با تقاضای بازار جهانی در نظر گرفته شد . شرکت انگلیسی « زیگلر » ( Ziegler ) در سلطان آباد ( اراک ) ، و پس از آن دیگر شرکتهای خارجی مانند شرکت امریکایی « قالی شرق » ( Eastern Rug ) و شرکت عثمانی – ایتالیایی « نیر کاستل » ( Near Kastel co ) در تبریز و کرمان ، شرکت انگلیسی – یونان ( O . C . M ) معروف به «شرکت شرق » در کرمان و برخی دیگر از کانونهای مهم بافندگی قالی ، شعبه هایی برای تهیه قالی و صدور آن بر پا کردند و در ظاهر برای تشویق صادرات فرش و در واقع برای فروش هر چه بیشتر و به دست آوردن سود زیادتر قالی بافان را وادار به بافت فرشهای مناسب تقاضای بازارهای خارج کردند . با بحران اقتصادی پیش از جنگ جهانی دوم و محدودیت ورود قالی ایران به کشورهای غربی ، شعبه شرکتهای خارجی در ایران برچیده شد و آن رونق ظاهری بازار فرش از دست رفت . ورود رنگهای مصنوعی و ارزان قیمت به ایران و بهره گیری از آن به جای رنگهای طبیعی و همچنین رو آوردن به بافت تقلبی برای ارزان تمام شدن تولید فرش و در نتیجه فروش بیشتر آن بویژه در پایان جنگ جهانی دوم ، پیوند فرش ایران را با مایه های واقعی شهرت آن یعنی سنتهای رنگ ، نقش و بافت سست کرد . و تلاشهایی مانند تاسیس « مؤسسه قالی ایران » و « هنرستان عالی اصفهان » که تنها نگرش به یک سوی دشواریها بود و نه همه آنها نیز نتوانست گره گشا باشد و درنتیجه مشکل ، همچنان به جا ماند و صنعت قالیبافی ایران که در قرن نهم هجری به دوره جوانی و در قرنهای دهم و یازدهم به کمال رسیده بود در قرنهای دوازدهم و سیزدهم رو به ضعف گذاشت و از آن پس نیز نتوانست آن شکوه دوره درخشان خود را به دست آورد.


منبع:فرشنامه ایران،دکتر حسن آذرپاد،فضل الله حشمتی رضوی،تهران1383،صفحه 17

بازگشت


بازدید کننده گرامی ، شما به عضویت سایت در نیامده اید.
پیشنهاد می کنیم در سایت ثبت نام کنید و یا وارد سایت شوید.

نظر دهید :

نام شما :*
ایمیل شما :
نظر شما :
  • bowtiesmilelaughingblushsmileyrelaxedsmirk
    heart_eyeskissing_heartkissing_closed_eyesflushedrelievedsatisfiedgrin
    winkstuck_out_tongue_winking_eyestuck_out_tongue_closed_eyesgrinningkissingstuck_out_tonguesleeping
    worriedfrowninganguishedopen_mouthgrimacingconfusedhushed
    expressionlessunamusedsweat_smilesweatdisappointed_relievedwearypensive
    disappointedconfoundedfearfulcold_sweatperseverecrysob
    joyastonishedscreamtired_faceangryragetriumph
    sleepyyummasksunglassesdizzy_faceimpsmiling_imp
    neutral_faceno_mouthinnocent
کد را وارد کنید : *
عکس خوانده نمی شود