صنعت فرش دستباف مصر

صنعت فرش دستباف مصر

فرش مصر

وجود پنبه در مصر به ویژه در مزارع حاشیه رود نیل ونیز پشم گوسفندان محلی موجب رونق صنعت فرش بافی در این کشور گریده است.
از اوایل قرن نوزدهم کشت،صادرات وتهیه محصولات نهای پنبه تحت کنترل دولت قرار دارد.سال ها الیاف بلند پنبه مصر جزء مرغوب ترین پنبه های دنیا به حساب می آمد ومهم ترین محصول صادراتی مصر بود.اا امروزه به سبب دستیابی به انواع جدیدی از پنبه در دنیا،سرزمین نیل جایگاه خود را از دست داده و دولت مصر تا کنون برای رواج کشت انواع جدید پنبه در کشور اقدامات موثری انجام نداده است.
برخی از دانشمندان فرش شناس این کشور را گهواره فرش گفته اند وآثار مکشوفه از دست باف ها موید این نظریه است ونشان می دهد که صنعت فرش بافی در این کشور سابقه طولانی دارد.
مواد مورد مصرف در صنعت قالی بافی مصر از جمله پنبه،از تولیدات داخلی تامین می شود،وعلاوه بر این مقداری از محصول پنبه این کشور صادر وبه جای آن نخ پنبه ای وارد می گردد.
پشم محلی نیز اگر چه از لحاظ مقدار قابل توجه است ولی به جهت نداشتن مرغوبیت تنها در تولید قالی های با کیفیت پایین به مصرف می رسد.برای بافتن قالی های مرغوب و ظریف از پشم وارداتی برخی از کشورها از جمله نیوزیلند واسترالیا استفاده می گردد.

رنگ
رنگ مورد مصرف در صنعت فرش مصر شیمیایی است واز اقلام وارداتی این کشور محسوب می شود.

اندازه
قالی های مصر معمولا کوچک پارچه است و در این مورد استانداردی وجود ندارد.
ابعاد قالی وقالیچه مصر به طور معمول به رح زیر است:
3*2-50/3*50/2-50/2*50/2 سانتی متر وسایر اندازه های مطابق با بازار جهانی و اندازه قالیچه معمولی5/1*1-2*40/1-2*2 متر می باشد.

انواع بافت
برای بافت فرش مصر از گره فارسی وترکی استفاده می شود ورجشمار قالی های معمولی45 وقالی های مرغوب و استثنایی 60تا75 رج می باشد.در مصر قالی بافی صنعتی روستایی و خانگی است وگروههای بافنده کوچک وبزرگ در تعاونی های فرش گرد آمده اند.
در این تعاونی ها برچسب گذاری بر فرش متداول است.

طرح
طرح فرش مصر معمولا،قدیمی وبیشتر طرح ایران است ونقوش اصفهان،تبریز،کرمان،کاشان،قم ونایین متداول ترین طرح های مورد استفاده می باشند.اطز طرح های دیگر این کشور طرح هندسی، ودر برخی موارد هم از طرح های اساطیری و طرح های سنتی استفاده می کنند.

انواع فرش های کهن مصر
1-فسطاط:این قطعه فرش در شهر فسطاز(یا قاهره)کشف شده که قدیمی ترین فرش دنیا بعد از پازیریک(قرن نهم میلادی)به حساب می آید.طرح این فرش ایرانیی واکنون در موزه هنر اسلامی قاهره نگهداری می شود.جنس فرش مزبور پشمی و رنگ آن قهوه ای طبیعی که از 2پود تشکیل شده است،رنگ آن در وسط فرش قرمز و آبی تیره و در حاشیه ها نارنجی،قرمز تیره،آبی تیره،سبز،قهوه ای وشیری می باشد.اندازه آن5/26*33 سانتی متر است.
2-فرش مملوک:ریشه این نام مربوط به سربازان و درباریان مصر و سوریه قدیم می باشد.طرح های اولیه آن به صورت نقوش هندسی پیچیده به همراه ترنجی بزرگ بافته شده که یک طرف آن با طرف دیگر قرینه می باشد و رنگ های اصلی زمینه قرمز،زرد،آبی وسبز بوده وبه صورت شطرنجی یا بندی در مصر و مراکش بافته شده است.
3- فرش قاهره:مروط به قرن 16میلادی است وجنس آن از پشم بوده،رنگ های به کار رفته در این فرش عبارتند:ازقرمز،سبز وآبی.فرش مورد بحث در حال حاضر در موزهPoldi pezzolie نگه داری می شود.
طرح فرش قاهره تشکیل شده است از تکرار نمونه هایی از گل های عباسی و برگ های اسلیمی که مشهور به سبکSazاست.وتوسعه یافته توسط هنرمندان دربار عثمانی در قرن 16 و17 میلادی است که برای اجرا به قاهره فرستاده شد.


کتاب جغرایای فرش دستباف/حمیده واعظی/انتشارات خدمات فرهنگی کرمان/1382چاپ اول مطالب زیر از صفحه49تا52

ادامه مطلب

صنعت فرش دستباف هند

صنعت فرش دستباف هند

فرش هند

«شرایط آب وهوایی گرم و مرطوب در این کشور موجب گسترش کشاورزی و جنگل های انبوه ومملو از انواع میوه ها گردیده است. یکی از این میوه ها نارگیل است که جزء مواد اولیه برای یک نوع دستباف که بنام فرش های حصیری معروف است،می باشد و ارزش صادراتی بسیار بالایی دارد. وجود پنبه به عنوان یکی از کالاهای اساسی صادراتی این کشور نیز موجب روی آوردن مردم به تولید فرش دستباف گردیده است.
یکی دیگر از فرش هایی که در کشور هند تولید می شود فرش ساروق با نقشه آمریکایی می باشد که با شست وشویی یکدست و الیاف پشمی که به نرمی و براقی موی گربه معروف است،بافته می شود.در این کشور2500000نفر در صنعت فرش دستباف فعالیت دارند و تنها2/1 در صد نیروی کار را کودکان تشکیل می دهند.»
از جهت صادرات،35 درصد فرش دستباف این کشور به کشور آمریکا صادر می شود، وبقیه به کشورهای اروپایی به خصوص کشور آلمان فرستاده می شود.

طرح
طرح های فرش دستباف در این کشور برگرفته و تقلیدی از طرح های ایرانی است که به دلیل تحریم ایران از زمان انقلاب اسلامی از سوی کشور آمریکا،این کشورها توانستند جای خالی کشور ایران را پر کنند و چون طرح های ایرانی بسیار زیبا ومورد دلخواه جهانیان بود،تجار وارد کننده فرش ایران در کشورهای اروپایی و آمریکا،طرح های فرش ایران را به کشورهای چین،هند وپاکستان بردند وبه تولید فرش های دستباف با طرح های ایرانی در این کشور ها پرداختند.
صادرات فرش دستباف در هند به سه دسته تقسیم می شود:
1-فرش های پنبه ای وپشمی که خود به چند دسته تقسیم می شود:
الف)فرش هایی با پرزهایی بلند که به دو رنگ،رنگ زمینه روشن و رنگ تیره تر از زمینه و در طرح هایی مثل ببر وپروانه بافته می شود.
ب)فرش هایی که طرح های بسیار ساده با چند رنگ ساده با پرز بلند دارند و چند طرح هندسی ساده که بنا به سلیقه مشتری از نظر تنوع رنگ وطرح تغییر می کند.
ج)گبه که مثل گبه ایران ساده وبا پرز بلند وطرح های ساده مثل تصویر پرنده یا یک دختر در اندازه های متنوع بافته می شود.
د)فرش هندی نپالی که از ترکیب رنگ هندی و طرح نپالی به دست می آید،بسیار ساده و مرغوب ومورد توجه بازارهای اروپایی می باشد.
2-فرش های ابریشمی که در چند منطقه هندوستان با کیفیت بالا و طرح های بسیار متنوع مثل گلدانی،لچک وترنج بافته می شود.
3-فرش های حصیری با الیاف نارگیل یا COIR:این فرش ها از قرن 19به بعد در منطقه ای به نام کارلا که یکی از مناطق بسیار زیبای هند است،رشد کرد،ومملو از درختان نارگیل می باشد.زنان این منطقه با استفاده از الیاف نارگیل،آنها را به صورت حلقه های کلاف بسیار باریک به اندازه نخ درست می کنند وبه بافت زیباترین حصیر و بوریا می پردازند که در حال حاضر در این صنعت5/1میلیون نفر از جمعیت هند مشغول به کار هستند.
کشور هند به تولید یک نوع دیگر فرش با طرح ماهی در هم یا ریز ماهی در رنگ های قهوه ای و زرشکی می پردازد که مانند ترمه یزد ایران است.

اندازه
اندازه فرش دستباف در کشور هند عبارتند از:60*30سانتیمتر-90*60سانتی متر-140*70سانتی متر-200*140سانتی متر-300*200 سانتی متر-180*120سانتی متر وبطور کلی هر اندازه که سلیقه بازار جهانی در آن باشد تولید می شود
برای تولید فرش دستباف کلا چهار عامل لازم است:
1- تار از جهت میزان تاب آنها که تار فرش هندی4/2یا3/6 نخ تابیده می باشد.
2- دوم پود است و پود فرش های هندی یا از جنس پنبه و یا غیر پنبه می باشد.
3- وزن است وزن فرش های هندی2کیلوگرم در متر مربع می باشد.
4- اندازه است که اندازه ها در بالا ذکر شد.

سازمان های متولی فرش دستباف هند

یکی از این سازمان ها به نام مرکز فرش هندی است که این مرکز در سال1969 شروع به کار کرده ویکی از بزرگترین مراکز صادرات هند و در دهلی نو قرار دارد که به تولید صادرات چند نوع فرش به شرح زیر می پردازد.
1-فرش های تافتینگ که به فرش های با پرز بلند گفته می شود واین فرش ها به چند دسته تقسم می شود:
الف)فرش های ریشه دار به شکل ساده با طرح حیوانات ساده یا در هم.
ب)فرش های معاصر که به تولید یک طرح در بیش از25یا 30 رنگ مختلف می پردازد و نوع رنگ وسایز آن با کامپیوتر طراحی می شود.
ج)فرش های کلاسیک که از طرح های هندسی و ترکیبی از اشکال هندسی می باشد.
د)فرش هایی که مخصوص بچه ها تولید می شود و از طرح های کارتونی ومطابق با اتاق کودک تشکیل می شود.
2-فرش دستباف که ترکیبی از طرح های هندسی متضاد است وبا کامپیوتر طرح ورنگ آن عوض می شود.
3-فرش های دستباف برای خانه که بسیار موفق بوده است و توانسته توجه مشتری زیادی را به خود جلب کند.بدین صورت که مشتری با در دست داشتن عکس مکانی که می خواهد برای آن فرش تهیه کند،به تولید کننده مراجعه و او با استفاده از کامپیوتر،یا استفاده از کارشناسان طراح فرش،فرش مورد سلیقه مشتری را در کمترین زمان و با توجه به اثاثیه منزل تهیه و در اختیار او قرار می دهد.
سازمان دیگر متولی فرش هند با نام بنگاه صادرات فرش دستباف است که متولی تولید وصادرات فرش می باشد و در این امر سهم عمده ای در کشور هند دارد به ویژه در تولید قالی کشمیر که قالی بسیار زیبایی می باشد واولین بار توسط مغول ها در قرن 16 به این کشور معرفی وسپس هنرمندان هندی آن را حرفه خود ساخته و از نسلی به نسل دیگر گسترش دادند.

رنگ
هندی ها از رنگ گیاهی زیاد استفاده نمی کنند اما این کشور مملو از رنگ های گیاهی و طبیعی است.کشور ایران خیلی از مواد رنگی را از هند وارد می کند،مثل رنگ لاکی کرمانی که از حشره ای به نام قرمز دانه تهیه می شود،لغت لاکی اصیلت هندی دارد معنی لاکی یعنی هزاران حشره قرمزدانه که چون بر روی درخت درخت در کنار هم قرار می گیرند به عنوان لاک معروف شده اند.ایران قرمز دانه وبلغم سیاه را از هند وارد می کرده است و همچنین کشورهای اروپایی از قرمزدانه هند بدلیل مرغوبیت بالای آن در صنعت لوازم آرایشی استفاده می کنند.



کتاب منبع:جغرافیای فرش دستباف/حمیده واعظی/انتشارات خدمات فرهنگی کرمان

ادامه مطلب