وجه تسمیه این طرح (تصویر ۳3) در نقش اصلی آن است که اشاره ای است به خرچنگ. در اینجا باز با طرح تکرار شونده ای برخورد می کنیم که مثل طرحهای میناخانی و بیدمجنون بسیار متداول است، ولی هیچ گونه اطلاعات مثبتی درباره اصل و منشاء آن در اختیار نداریم، به نظر من اصل آن ترکی است، که در اغلب قالیهای قره باغ (ناحیه ای در شمال غربی تبریز، مرز روسیه) دیده می شود و باز در شیروان که در جنوب قفقاز واقع گردیده رایج است. روستاهای ترک نشین و همدان نیز این طرح را در قالیهای خود به کار می برند. نقش های بزرگ بیضی شکل به بعضی از بوته هایی که در طرحهای دوران صفوی دیده می شود شباهت دارد. ممکن است چنگال خرچنگ یک نوع طرح اسلیمی باشد که آن را با قواعد و رسوم تطبیق

(صفحه 59)
داده اند. و نیز امکان دارد نسخه های اصلی آن طرحی با خطوط منحنی بوده که توسط یکی از طراحان دوران صفویه کشیده شده و بعد قالیبافان روستاهای ترک نشین قره باغ در جنوب قفقاز و بخشایش کوشش کرده اند خطوط منحنی آن را به خطوط مستقیم تبدیل نمایند تا در این مورد مانند سایر موارد بتوانند این طرحها را با بافت ساده در قالیهای خود پدید آورند.
طرح خرچنگی مانند طرح بیدمجنون طرحی است با خطوط مستقیم و ساده و موزون. بافت آن بسیار سهل است و مملو است از ویژگیهای مشخص.