بازار کوچک شهر گنبد قابوس با جمعیتی برابر15000 نفر در مرز فدراسیون جماهیر روسیه قرار دارد.صرف نظر از تولیدات منطقه،بازار شهر پذیرای تولیدات ترکمن هایی است که در جوار شهر قرار دارند.این محصولات که عموما بنام ایرانی-بخارایی نامیده می شوند،فاقد کیفیت قالیچه های اصیل ترکمن می باشند.در نزدیکی گرگان و از دشتی که آنرا محصور نموده است،مقبره قابوس که برای مدتی بر این خطه حکم می راند با قامتی بلند خودنمایی می کند.
اندازه:تولیدات اصلی قالی های بزرگ تا5/1*2/2 متر و برای خانه ای بزرگ تا 8 متر است.
رنگ:رنگ حاکم قرمز و آبی،و سایه ای از قرمز تیره و رنگ بژ است که بعنوان رنگ زمینه استفاده می شود.موتیف های تزئینی با رنگ سیاه مشخص می شوند.
نقشها:نقش زمینه اساسا بر استفاده از نقش گل مربوط به همسایگان یموت و تکه استوار است.
ساختار:تار و پود همواره از پشم می باشند و بندرت از موی بز استفاده می شود.پود اغلب برنگ قرمز سوخته رنگ می شود.
گره:اکثر قالیچه های و نه همه آنها با گره فارسی بافته می شوند،گر چه برخی نیز با استفاده از گره ترکی بافته می شوند.بافت از بسیار ظریف تا ظریف و حدودا از 2000 تا 3500 گره در دسی متر مربع در نوسان است.برخی قالیچه های ابریشمی تا5000 گره دارند.
پرز:پشم ظریف و براق بصورتی کوتاه چیده می شوند.
کیفیت: قالیها جدید با کیفیت خوب ومتوسط یافت می شدند.تعداد بسیار اندکی قالیچه های قدیمی و نه عتیقه با این خصوصیات فروخته شده اند.

نوع معمولی قالیبافی در راور،استفاده از دارهای عمودی ودستگاه گردان است. در این دستگاه،نخ اضافی چله روی سردار پیچیده شده وهمانطور که قالی بافته می شود چله های اضافی از سردار،باز وقالی بافته شده به زیر دار پیچیده می شود.برای سفت کردن چله در این دار،از اهرمهای خاصی استفاده می شود و در این حال با کشیدن آن وتکرار این عمل،چله ها محکم می شود ومی توان سر اهرم را به وسیله«پایین راست روها»مهار کرد.برای این کار از چرخ دنده نیز استفاده می کنند.
از آنجا که دستگاه عمودی(ایستاده)نوع کاملی از دستگاه های قالیبافی امروزی است بنابراین همه قالیبافان راوری از همین نوع دستگاه استفاده می کنند واستفاده از دستگاه های افقی(خوابیده) که در بعضی از شهرها به کار می رود ومشکلات زیادی را از نظر سلامتی برای بافنده ایجاد می کند مرسوم نیست.
قالیبافی در راور بیشتر به صورت« کمون بالا» بوده و بیشتر قالی هایی که در راور بافته می شود معمولا90،80،70،60 جفت به بالا می باشد.(مثلا در قالی 60جفت در هرفوت120تار(تون) وجود دارد و در قالی 70 جفت در هر فوت 140 تار موجود است.)در حالیکه که در اکثر نقاط استان قالیبافی به صورت «کمون شی» می باشد.
قالیبافان راوری در کار خود منحصرا از گره فارسی بهره می گیرند.متاسفانه در سال های اخیر یک نوع انحراف و دگرگونی از شیوه گره بستن قالی ها پدید آمده است که بسیار زیان آور است.این کار بسرعت گسترش یافته چرا که باعث سرعت وپیشرفت کار قالیبافی می گردد که راوری ها اصطلاحا به آن«بافتن جفتی» می گویند.
در این نوع گره،به جای بستن گره به دو رشته از تار،آن را به 4 رشته می بندند،به طوری که قالی بافته شده با این روش فقط نصف تعداد گرهی را که باید داشته باشد وبرای دوام واستحکام قالی لازم است،دارد وبه این جهت قالی تراکم کافی نداشته وزود سائیده وفرسوده خواهد شد.در حدود سال های1928 این روش به ندرت در کرمان مشاهده می گردید ولی در فاصله سال های1935-1930م معمول گشت که از آن زمان تاکنون ادامه یافته و رایج شده است.
در قالی های راور،در بین هرپود،به جای یک یا دو پود،از سه پود استفاده می کنند که ظاهرا این روش در استان کرمان وبیجار مورد استفاده قرار می گیرد وعاملی برای استحکام بیشتر قالی محسوب می شود.

قالی بافی بیرجند پیش و پس از جنگ جهانی دوم به ترتیب به دوره ای از شکوفایی و تنزل رسید.در دوره شکوفایی گرچه در طرح آن تنوعی دیده نمی شد ولی بافت آن با مهارت انجام می گرفت و رنگهای آن خوب بود و از نظر زیبایی و ظرافت جزو بهترین قالیهای معروف به «مشهدی»به شمار می آمد و در بازارهای اروپا،خریداران فراوان داشت(و روستائیان بیرجند با توجه به شهرت جهانی قالی بیرجند با آن ترنج پر کار و زیبایش،قالیهایی می بافتند که با قالی بیرجند رقابت می کرد وبه نام بیرجند به فروش می رسید)؛ولی آغاز جنگ بازارهای اروپا را بر روی قالی بیرجند بست و در پایان جنگ نیز قالی بیرجند نتوانست آن سابقه درخشان را که حتی از قالی مشهد نیز پیشی گرفته بود به دست آورد و به دوره ای از تنزل رسید.
نقشه بیرجندی،نقشه ای است پرکار که با رنگهای گوناگون بافته می شود.برای همه علاقه مندان به قالی بیرجند نقشه های رایج این منطقه یعنی ریزه ماهی،بته جقه و لچک ترنج بیرجندی نقشه هایی آشنا و دلپذیر است. ریزه ماهی بیرجند از نشانه های «به اضافه» و «ضربدر»تشکیل می شود.در مورد بیرجند(از کانونهای معروف قالی بافی خراسان)نیز نقشه ای بافته می شود که به لچک ترنج مود معروف است. در بیرجند گونه ای قالی به نام «زرشک» نیز تولید می شود.علت نام گذاری زرشک این است که در ترکیب رنگ به دست آمده از قرمز،به جای بهره گیری از جوهر لیمو،زرشک به کار می برند.کرم و سرمه ای از جمله رنگهایی است که در قالی بیرجند،به ویژه در زمینه آن فراوان دیده می شود.
روستای درخش با طرحهای ریزه ماهی از کانونهای مهم قالی بافی این منطقه است.

می توان اين منطقه را در ميان آن گروه از مناطق توليد و عرضه قالی در خراسان منظور نمود كه سابقه قالی معاصر آن به سالهای قبل از جنگ دوم جهانی (1318) باز می گردد. احتمالا در يك يا دو دهه قبل از شروع سده ی1300 هجری شمسی نيز قاليبافی به سبك و روش امروز قاليهای خراسان و با اسلوب جديد رايج بوده است.
اگرچه امروزه قاليبافی در گناباد از هر حيث قابل مقايسه با ديگر شهرهای استان نيست و كاهش كيفيت در بافته های آنها تا حدودی خودنمايی می نمايد اما منابع موجود و مستند حكايت از فعاليت چشمگير اين ناحيه در سالهای دور گذشته دارد.امروز با نگاهی در خيابانهای كوچك و محدود گناباد بجز چند مغازه انگشت شمار نمی توان مكان قابل توجهی برای مشاهده دست بافهای اين ناحيه پيدا نمود.
به عبارتی عليرغم وجود عوامل لازم و تامين مواد اوليه به ويژه در سالهای اخير، گرايش قابل توجهی از سوی مردم جهت بهبود كمی و بالاخص كيفی در اين بخش از اقتصاد منطقه ای و به عبارتی در اين بخش از فعاليت اقتصادی مردم مشاهده نمی گردد و عليرغم افزايش تعداد دارهای قاليبافی در سطح منطقه، تحول و جنبشی در جهت بهبود اين صنعت وجود نداشته و لذا در سطح فرشبافی استان، نام گناباد كمتر خود می نماياند.
اما آنچه كه باعث توجه بيشتر هر پژوهنده ای به صنعت قاليبافی در اين ناحيه می گردد، تنوع و كيفيت توليدات سالهای اخير بلكه قدمت و سابقه خاص گناباد در اين زمينه می باشد.
سابقه ای كه نشان از توجه خاص متنفذين و و بزرگان اين ناحيه به قالی و قاليبافی می باشد و اين خود می تواند نشان از ريشه دار بودن قاليبافی در میان مردم گناباد و اطراف آن باشد.
در میان مناطق مهم قالیبافی حومه گناباد، روستاهای آسياب و بيلند واقع در دهستان دولوئی و همچنين روستاهای رهن و ورياب در دهستان حومه و همچنين روستای نوغاب از قديمی ترين مناطق قاليبافی گناباد هستند كه تاريخ فرشبافی در آنها احتمالا\" به سالهای اوليه شروع اين صنعت در گناباد باز می گردد و بنا به ادعا و گواه بسياری، روستای باغ آسياب كه در ميان اهالی به باغ سياه شهره گشته، اولين منطقه در شروع قاليبافی گناباد می باشد.
ارتباط دو كمپانی خارجی وابسته به كشور های آلمان و انگليس در سالهای قبل از 1317 با توليدكنندگان فرش گناباد به ويژه در باغ آسياب، يكی از دلايل اصلی قدمت و اهميت قاليبافی در گناباد به ويژه روستای مذكور می باشد. احمد باغ آسيابی از معروفترين و شناخته شده ترين توليدكنندگان فرش دستباف گناباد بوده است كه بخش مهمی از توليدات وی بر اساس طرحهای سفارش داده شده از طرف كمپانيهای خارجی بوده است.
به طور همزمان با با احمد باغ آسيابی، قوام ناصری در روستای رياب و معين الاشراف در روستای نوغاب واقع در 3 كيلومتری جنوب گناباد كه از ثروتمندين و متنفذين آن دوران بودند نيز به عنوان ديگر توليدكنندگان فرش دستباف در منطقه گناباد فعاليت داشتند كه به عقيده بسياری از نظر قدمت و سابقه فعاليت در اين زمينه نسبت به مرتضی احمد باغ آسيابی دارای سوابق بيشتری هستند. ليكن توليدات مرتضی احمد بنا به اظهار تجار و دست اندركاران از كيفيت و برتری خاصی برخورداربوده است. در مورد قوام ناصری و فعاليت های وی هيچگونه اطلاعی در دست نيست ليكن پس از مرگ معين الاشرف پسر وی به نام حاج آقا معاوت، كار پدر را ادامه داد. توليدات وی تماما با مارک معاون التجاره عرضه می گشت. تاريخ فوت اين دو قبل از ميرزا احمد باغ آسيابی می باشد. در حال حاضر برخی از موقوفات معين الاشرف باغ آسيابی مانند سنگهای آسياب وقفی كه نام وی بر روی آنها حك شده در روستای نوغاب موجود است.
از دیگر افراد مشهور در فرش دستباف گناباد،سید حسن صالحعلیشاه می باشد.صالحعلیشاه پسر ملانور علیشاه از مجتهدین روزگار خود بود که بارگاه وی،پدرش و فرزندش هم اکنون زیارتگاه بسیاری می باشد.صالحعلیشاه اگرچه خود تبحری در بافت واصول فرشبافی نداشت،ولی به دستور او تعداد زیادی فرش های نفیس در بیدخت گناباد تهیه گردید که همگی جهت مفروش نمودن زیارتگاه پدرش مرحوم نورعلیشاه بود،که براساس نقل قول یکی از تجار وبافندگان قدیم گناباد که خود در حدود 30 سال قبل تعدادی از بافته های کهنه و با ارزش آنها را خریداری نموده بود،در بالای فرش و بر روی حاشیه کوچک همگی این قالیها عبارت «هو121» به چشم می خورد.تمامی این فرش ها توسط تجار و خریداران گناباد،مشهد و تهران خریداری و در حال حاضر هیچ نمونه ای از آنها موجود نیست.
علی جان محمود زاده و حاج عباسعلی بيلندی از ديگر توليدكنندگان سالهای دور گذشته می باشند که فرش های آنها بسیار نادر و در زمان خود در زمره فرشهای به نام ومشهور منطقه بوده اند. همزمان با قوام ناصری دریاب و معین الاشرف در نوغاب،علی شریعت زاده از دیگر تولید کنندگان فرش در روستای جويمند گناباد بوده است. به طور كلی شايد بتوان مطابق با اطلاعات موجود، فرشبافی در گناباد را به 2 دوره ی نسبتن متمايز تقسيم نمود كه بيشترين تفاوت توليدات اين دو دوره از لحاظ سبك طرح و نقشهای مورد استفاده می باشد.
1- دوره اول: از زمان شروع قاليبافی تا قبل از جنگ جهانی دوم (1318). دراين زمان استفاده از طرحهای سفارش شده توسط كمپاتيهای آلمانی و انگليسی بخشی خاص از طرحهای فرش اين ناحيه را به خود اختصاص داده و يا تاثير ويژه ای در نقوش ديگر فرشها برجای گذاشته است.
2- دوره دوم: دورهء پس از جنگ و گرايش به طرحهای اصيل خراسان به ويژه لچك و ترنج شاه عباسی و افشان شاه عباسی به همراه حفظ رجشمار پايين، ويژگی فرشهای اين دوره می باشد كه در دهه های اخير با توجه به حفظ اين نقشه ها و عدم تحرك و جنبش در دگرگونی نقشها و صرفا\" افزايش رجشمار فرشها تا حداكثر30و 35 بيانگر حفظ شيوه های بافت و عدم اشتياق به تحول در طی 50 سال می باشد.

مرحوم محمود رسولی یکی از طراحان خلاق و برتر فرش کرمان است که سال ها در این عرصه هنر آرایی کرد.او فرزند حسین رسولی از طراحان بزرگ فرش کرمان است که در سال1285خورشیدی در راور متولد شد. وی از کودکی در کار نقاشی صورت فعالیت داشت و در هرگونه سبکی هنرآرایی کرده است. او قبل از افتتاح شرکت فرش با کمپانی های خارجی همکاری داشت وبعد از انتقال مایلمک این شرکت ها به شرکت فرش به همکاری با آن شرکت پرداخت.

همچنین خودش در رابطه با شروع به کار طراحی فرش چنین گفته است:

"استاد من ابوی خودم بود،شاگردی کس دیگر را نکردم،اول که من کار را شروع کردم،در قلمرو گراوررسازی ونقاشی بود.پدرم به من گفت:نقش صورت را خوب کار می کنی اما عکاس بهتر از شما چهره پردازی می کند خوب است وارد هنر نقاشی قالی شوی.و از همین جا به اقلیم نقش قالی پای گذاردم.20سال قبل از افتتاح شرکت سهامی فرش ایران من در همین شرکت فرش کار می کردم که به نام چهار اداره خارجی بود."

او همچنین استاد چند نفر از طراحان حال حاضر کرمان بوده که ماشاالله خان افغان زاده و برادرش از جمله شاگردان او بوده است.

مدیرعامل شرکت سهامی فرش ایران با اشاره به تقویت تقاضای خرید فرش دستباف از امضای تفاهم نامه ای با صندوق کارآفرینی امید خبرداد و افزود:با همکاری صندوق کارآفرینی امید کارت اعتباری خرید فرش دستباف تا سقف 10 میلیون تومان به زودی وارد مراحل اجرایی می شود که کارمزد آن 4 درصد و دوره بازپرداخت آن سه ساله است که کارکنان دولت در صورت ارایه گواهی کسر از حقوق به صندوق کارآفرینی امید می توانند از این تسهیلات استفاده کنند.

محمدرضا عابد در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی پانا اظهار کرد: تبلیغات برای بازاریابی و فروش فرش دستباف نیز به منظور تقویت فروش در بازارهای جدید توسط وزارت صنعت پیگیری می شود.

مدیرعامل شرکت سهامی فرش ایران درخصوص برنامه هایی که برای تقویت تولید کنندگان و بافندگان فرش وجود دارد ، تصریح کرد: بیمه بافندگان فرش توسط وزارت صنعت ،معدن و تجارت در دستور کار است تا تمامی بافندگان تحت پوشش این بیمه قرار گیرند.

صادرات 100 میلیون دلار فرش دستباف از ابتدای سال جاری

مدیرعامل شرکت سهامی فرش ایران خاطرنشان کرد: در 5 ماه ابتدایی سال جاری بیش از 100 میلیون دلار فرش دستباف از کشور صادر شده است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل که 78 میلیون دلار بوده است حدود 20 درصد افزایش داشته است و از نظر وزنی نیز هزار و 888تن فرش صادر شده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل که هزار و 488 تن بوده است حدود 32 درصد افزایش نشان می دهد.

وی افزود: عمده صادرات فرش دستباف کشور به کشورهای آمریکا ،پاکستان ،امارات ،آلمان صادر شده است و پس از آن ژاپن و روسیه در مقام های بعدی قرار دارند.

عابد عنوان کرد: میزان تولید فرش دستباف کشور سالانه در حدود 3 میلیون متر مربع است که از ابتدای امسال حدود 1 میلیون متر مربع فرش دستباف تولید شده است.

"مصطفی زریسفی" در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا، منطقه کویر، در خصوص بیمه قالیبافان کرمانی، گفت: بیمه قالیبافان هر ساله تمدید می گردد و بیمه آنها قطع نگردیده است.

وی با اشاره به اینکه سهم دولت 20 درصد و سهم بیمه شده 7 درصد می باشد، اظهار کرد: بیمه شده حدود 60 هزار تومان هر ماه باید پرداخت نماید و مابقی آن را دولت پرداخت می نماید.

معاون امور بازرگانی و توسعه سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان با بیان این مطلب که 18 هزار نفر اکنون تحت پوشش بیمه قالی بافی در استان کرمان هستند، عنوان کرد: متاسفانه افراد سودجویی خود را به عنوان بافنده فرش دستباف معرفی کرده بودند، که طی بازرسی هایی که انجام می گردد، بیمه آنها قطع می گردد.

وی با اشاره به آنکه به دنبال افزایش تعداد بیمه شدگان می باشیم، تصریح کرد: پیگیر بیمه قالیبافان واقعی که تا کنون به دلیل کمبود بودجه، بیمه نشده اند، می باشیم، اما اعتبار زیادی لازم دارد و مسئولین مربوط قول مساعدت داده اند، ولی در سال جاری این امر محقق نگردیده است.

زریسفی ادامه داد: ماهانه دولت 200 هزار تومان بابت هر بیمه شده قالیبافی پرداخت می نماید، که باید مد نظر داشت که 18 هزار نفر قالیباف در استان وجود دارد که اعتبار زیادی برای بیمه آنها اختصاص داده شده است.

وی اذعان کرد: حدود 70 هزار قالیباف در استان کرمان داریم که 24 هزار نفر از آنها دارای شرایط بیمه شدن می باشند، اما متاسفانه اعتبار لازم در این خصوص نداریم.

معاون امور بازرگانی و توسعه سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان تاکید کرد: پیگیر بیمه قالیبافانی که تا کنون موفق به بیمه نشده اند، از طریق وزارت صنعت، منعدن و تجارت و همچنین نمایندگان مجلس برای افزایش اعتبار بیمه قالیبافی می باشیم و تا روزی که به نتیجه برسد، پیگیر می باشیم.

وی در خصوص میزان صادرات فرش کرمان در بازارهای جهانی، ابراز کرد: طبق بررسی اخیر صادرات فرش توسط تجار کرمان از گمرکات تهران در سال 95-94 افزایش یافته است، به گونه ای که صادرات فرش به کشورهای ارپایی و آمریکایی حدود 30 میلیون دلار در سال رسیده است.

زریسفی در پایان با اشاره به برتری فرش کرمان، خاطر نشان کرد: با توجه به اینکه قالی کرمان از لحاظ کیفیت و تنوع رنگ، طرح، مواد اولیه و نوع بافت آن داری کیفیتی متفاوت با سایر فرش های جهان است، در نتیجه تقاضا بیشتری برای آن می باشد.