قالیهای بیجار به واسطه نظارت سازمانها و موسسات دولتی فرش ایران در سالهای اخیر از کیفیت بالایی در بافت و اصول بافندگی برخوردار بوده است. اما طرح و نقش آن به نحوی دگرگون شده است که کمتر اثری از طرح های زیبای اصیل و قدیمی آن دیده می شود...
بیجارویژگیهای تاریخی و جغرافیایی بیجارمطابق نوشته های مورخان بیجار مرکز منطقه ای به نام گروس است. نام گروس ظاهرا از طایفه ای به همین نام گرفته شده است که از کردهای چادر نشین بوده اند. آثار و ادواتی که از این منطقه به دست آمده حکایت از قدمت بسیار آن دارد. در دوره صفویه این منطقه زرین کمر نامیده می شد. امروزه تجار قدیمی فرش هنوز هم قالی قدیمی بیجار را با نام گروس می شناسند.
شهرستان بیجار تا تهران 474 کیلومتر فاصله دارد. از شمال و شمال شرقی و مشرق به استان زنجان، از جنوب به شهرستان های قروه و همدان، از مغرب به شهرستان سنندج محدود است. این شهر به جهت ارتفاع زیاد آن از سطح دریا پس از شهرکرد از مرتفعترین شهرهای ایران است.
مهمترین مراکز قالیبافیروستاهای حومه بیجار مانند چشمه روباه و شیرکش و هم چنین خود شهر بیجار از مراکز مهم قالیبافی این ناحیه هستند.
قالیهای بیجار به واسطه نظارت سازمانها و موسسات دولتی فرش ایران در سالهای اخیر از کیفیت بالایی در بافت و اصول بافندگی برخوردار بوده است. اما طرح و نقش آن به نحوی دگرگون شده است که کمتر اثری از طرح های زیبای اصیل و قدیمی آن دیده می شود.
ویژگی های ظاهری قالی بیجارطرح ها و رنگ های مورد استفاده: انواع نقوش
ماهی در هم (
هراتی)،
لچک و ترنج شاه عباسی، انواع
گل فرنگ مستوفی، گل
وکیلی و گل سرخی در فرش های قدیمی و امروز بیجار دیده می شوند. هم چنین انواع مختلف
لچک و ترنج های هندسی حتی به صورت کف ساده در قالی های قدیم بیجار نیز بسیار دیده شده است. طرح زیبای سَمَن بر خانم و طرح زیبای اسلیمی دهان اژدر از طرحهای معروف قالی بیجار هستند. رنگ های مورد استفاده در قالی های قدیمی و جدید بیجار، شاد و از تنوع بیشتری برخوردار هستند. انواع رنگ های لاکی، انواع آبی، نیلی، سبز و سرمه ای در قالی امروز و حتی زرد طلایی در فرش های قدیم این منطقه دیده می شوند.
مواد اولیه مورد مصرف: پشم و نخ پنبه تنها مواد مورد استفاده به عنوان پرز فرش و تار و پود در قالیهای امروز بیجار هستند.
بطور بسیار محدود در فرشهای قدیمی آن از ابریشم استفاده شده است. اما امروزه کاربرد آن رواج ندارد.
ابعاد: ابعاد فرش بیجار به ویژه در سالهای اخیر عموما 6 و 9 متر مربعی است. اما در سالهای گذشته و فرشهای قدیمی ابعاد کوچکتر نیز دیده می شود. خاصه ابعاد پرده ای و قالیچه های دو ذرع.
ویژگیهای فنی بافترجشمار: رجشمار اغلب قالی های امروز بیجار بین 30 و حداکثر 35 رج است. در نمونه های قدیمی از رجشمار 15 و 20 و در اندک قالیچه های نفیس و سفارشی که کاربرد ابریشم نیز در آنها است رجشمار بیشتر از 40 نیز دیده شده است.
نوع گره: گره ترکی در مناطق مختلف قالیبافی بیجار مورد استفاده قرار می گیرد.
پرداخت و روگیری: قالی های بیجار هنگام بافت قیچی می شوند.
شیرازه بافی: قالی های بیجار هنگام بافت شیرازه می شوند.
نوع دار قالی: دارهای قالی از نوع عمودی است و ثابت هستند.
نوع چله کشی: به صورت ترکی و بر روی دار انجام می شود.
گلیم بافی: به صورت فارسی است.
پود کشی: قالیهای امروز بیجار همگی از نوع دو پود و در گروه قالیهای لول باف است. سختی و سفتی قالیهای قدیم بیجار نام قالی آهنی بیجار را برای آن به وجود آورده بود. تا حدود سه دهه ی قبل قالی بیجار سه پود نیز بافته می شد، (پود اول و سوم ضخیم و پود میانی نازک) که امروزه دیگر اثری از آن نیست. همچنین تک پود (تک پود ضخیم) از دیگر سبکهای فرش محلی بیجار بوده است که آنهم به فراموشی سپرده شده است.
کتاب منبع:پژوهشی در فرش ایران/تورج ژوله/انتشارت یساولی-تهران-1390/صفحه 195
ادامه مطلب
