حرفه رنگرزی در ایران

در این مورد در کتاب «قالی ایران» و به نقل مستقیم آمده است:

(صفحه 35)
حرفه رنگرزی
استادان رنگرز ایران مورد احترام هم میهنان خود هستند، زیرا حرفه آنان حرفه ای قدیمی و قابل احترام است. علاوه بر این حرفه ای است که عموم مردم معتقدند شامل اسرار و عملیات نهانی است، و همین امر موجب می شود که استادان این فن مورد توجه و تحسین مردم عادی قرار گیرند.
ولی عقیده رایج مبنی بر این که این صنف رموز و ترکیبات نهانی در اختیار دارند که از رنگرزان نسل پیشین به آنها رسیده گرچه تصوری زیبا است، ولی جنبه افسانه ای دارد، چه فنون و ترکیبات آنان شناخته شده است. در واقع معلومات و اطلاعات دانشجویان سال دوم رشته رنگرزی در دانشگاه های مغرب زمین در این زمینه به مراتب وسیع تر و روشن تر از معلومات بسیاری از افراد صنف رنگرز است.

حرفه رنگرزی در ایران

با این همه، این مطلب که کشورهای مغرب زمین در حرفه رنگرزی روش های بسیار پیشرفته ای دارند و در این زمینه بر ایرانیان پیشی جسته اند، نباید این توهم را ایجاد کند که در صنعت قالیبافی ایران باید روشهای مغرب زمین به کار بسته شود، چه این کار بسیار رقت انگیز و اسفناک خواهد بود. نه فقط از این نظر که (به طوری که توضیح خواهم داد) رنگهای مغرب زمین برای این منظور مناسب نیست، بلکه از آن جهت که موادی که در ایران برای رنگرزی به کار می رود، توأم با مهارت ها و شگردهای قدیمی که به کار می بندند، عاملی است که از ساختمان و ترکیب کلی قالی ایران تفکیک ناپذیر است. در واقع اهمیت آن به اندازه پشم و بافت و طرح است و صرفنظر کردن از هر یک از این اجزاء اصلی توازن کلی را بر هم می زند.
متأسفانه استفاده از رنگهای متداول در مغرب زمین، دائما در ایران رو به افزایش است. بنابراین بی مناسبت نیست در این جا راجع به چگونگی این رنگها و اینکه چرا استفاده از آنها در صنعت قالیبافی ایران خطرناک بلکه مصیبت بار است شمه ای بیان شود.
مواد رنگی را که وارد کشور می شود می توان به آسانی به دو گروه که از لحاظ مرغوبیت و روش به کار بستن به کلی با یکدیگر اختلاف دارند تقسیم کرد: الف) رنگهای جوهری یا اصلی که در ایران اصطلاح تقریبا کلی (و نه کاملا علمی) ی «آنیلین» به آنها اطلاق شده و (ب) رنگهای ترکیبی که به مراتب مرغوب تر است و برای تثبیت آنها از بیکرومات پتاسيوم استفاده می کنند و اصطلاح کلی «رنگهای کرمی» بر آنها اطلاق می شوم رنگهای گروه اول ارزان و به کار بردن آن آسان می باشد ولی این رنگها فرار است. این رنگ ها که در معرض سر آفتاب جلای خود را از دست می دهند بسیار نامرغوب است، و هنگامی که با مواد قلیایی شسته شوند رنگ می بازند، اما در مقابل، رنگهای کرمی گران است و به کار بردن صحيح نه مستلزم داشتن مهارت فنی است، و چنانچه خوب به کار برده شوند بسیار ثابت خواهند بود.

اطلاعات منبع:
کتاب قالی ایران
مولف: سسیل ادواردز
مترجم: مهین دخت صبا
ناشر: فرهنگسرا
چاپ دوم: 1370
صفحه نقل شده: 35

ادامه مطلب