هنر و صنعت قالیبافی در اسپانیا

اسپانیا با مساحت ۵۸۰۹ ۵۰ کیلومتر مربع در غرب اروپا واقع و با کشورهای پرتغال و فرانسه هم مرز می باشد. آب و هوای اسپانیا معتدل است. البته معروف است که اسپانیا دارای دو فصل تابستان و زمستان می باشد و بهار و پاییز ندارد. پایتخت آن مادرید، نوع حکومت مشروطه سلطنتی است، دین مسیحی و مذهب کاتولیک می باشد. برخی شهرهای مهم آن کردبا، اشبهلیه و بریشتر می باشند. اسپانیا از شمال به فرانسه و خلیج بیسکای، از مغرب به پرتقال و اقیانوس اطلس، از مشرق و جنوب به اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه محدود است. رشته کوه های پیرنه در مرز اسپانیا با فرانسه قرار دارد. این سرزمین فلات مرتفعی است که اطراف آن را رشته کوه های مرتفع فراگرفته و رودخانه های مهمی از آنها سرچشمه می گیرد.
بنادر مهم صادراتی و وارداتی این کشور عبارتند از بندر بیلبائو که امر صادرات و واردات را انجام می دهد. بندر مهم کادیز که به منظور امور وارداتی از آن استفاده می شود، بندر مهم والنسیا که مرکز مهم ابریشم و مرکبات اسپانیا می باشد، بندر مالاکا که بندر مهم صادراتی و مرکز صنعتی این کشور است و بندر بارسلونا که بندر عمده تجارتی شرق اسپانیا است.

فرش دستباف اسپانیا

صنعت فرش دستباف
وضعیت جغرافیایی سرزمین اسپانیا مهیای دامداری و بهره برداری از محصولات دامی از جمله پشم می باشد. بنابراین برای تولید فرش دستباف، پشم مورد نیاز خود را تأمین می کند.
همچنین این کشور در زمینه تولید و صادرات ابریشم فعالیت می نماید، بطوری که در بالا ذکر شد بندر والنسیا مرکز مهم ابریشم می باشد. وجود همین مواد اولیه موجب روی آوردن این کشور به تولید و صادرات فرش دستباف شده است. البته در حال حاضر تولید فرش دستباف در این کشور چندان رونق ندارد.
فرش شناسان با توجه به نوع بافت دستباف های این کشور چنین اظهار نظر می نمایند که قالی بافی از مصر به آنجا راه یافته است. این کشور اولین ناحیه از اروپا است که از قرن هشتم میلادی و پس از آشنایی با اسلام به تولید فرش دستباف گره دار پرداختند و تکامل این حرفه به گونه ای در این سرزمین بوده که در قرن ۱۲ میلادی فرش اسپانیا در دربار خلفا مورد استفاده قرار می گرفته است. قرن ۱۴ میلادی را می توان عصر رونق فرش دستباف این کشور دانست.
انواع بافت
گره مورد استفاده در فرش های دستباف اسپانیا، گره تک بر تار نام دارد و کلا این نوع روش گره به نام مردم اسپانیا در جهان شهرت یافته است. و بافت فرش آن چند پوده است.
روش چنده پوده به این صورت است که به جای استفاده از یک پود و یا دو پود از سه پود استفاده می شود.
طرح
«نقش زیراندازها در این کشور نقش ترکی و اسپانیایی اصیل است که تقلیدی از طرح های ترکی می باشد.»
رنگ
رنگ های مورد استفاده در فرش اسپانیا بیشتر شیمیایی است و رنگ های آبی، کرم، قهوه ای، قرمز روشن و سیر بیشترین استفاده را دارند.


کتاب منبع: جغرافیای فرش دستباف/ مولف:حمیده واعظی/انتشارات خدمات فرهنگی کرمان/نوبت چاپ: اول ، کرمان، 1382/صفحات 64 الی 66

ادامه مطلب

هنر و صنعت فرش دستباف افغانستان

افغانستان سرزمینی کوهستانی و محاط بر خشکی است. این سرزمین در محدوده آسیای میانه واقع و مساحت آن 6۴۹۰۰۰ کیلومتر مربع است که از شمال با جمهوری های تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان، از شرق و جنوب با پاکستان و از مغرب با ایران مرز مشترک دارد.
«افغانستان نه به دریای آزاد راه دارد تا از بنادر و رطوبت آن در توسعه اقتصادی و تثبیت آب و هوای خود بهره ببرد و نه دریاچه بزرگی که در جهت رشد و توسعه خود از آن استفاده نماید. در عین حال طبیعت افغانستان به خاطر ارتفاعات سر به فلک کشیده و رودخانه هایی که از آن سرچشمه می گیرد، زیباست. زمستان هایش بسیار سرد و تابستان های بسیار گرم دارد. سرعت آب رودخانه ها بسیار زیاد است و به همین جهت برای تولید انرژی برق مناسب است. مهم ترین رودهای افغانستان عبارتند از: رود جیحون، هیرمند، هریررود و کابل رود.»
جمعیت افغانستان قریب ۲۰ میلیون نفر، و پرجمعیت ترین شهرهای افغانستان شهر های کابل، قندهار، هرات، مزار شریف و جلال آباد می باشند. نژادها و قبایل و اقوام موجود در افغانستان عبارتند از پشتونها، تاجیک ها، هزاره ها، ازبک ها، ترکمن ها، قرقیزها و بلوچ ها.
دین رایج کشور افغانستان اسلام است، و بیشتر مردم افغانستان شیعه مذهب هستند. سطح سواد در این کشور بسیار پایین است و تنها یک پنجم جمعیت این کشور به مدرسه راه یافته اند که اکثر آنها هم در سطح ابتدایی متوقف شده اند.

[center]هنر و صنعت فرش دستباف افغانستان[/center]

صنعت
توسعه صنعت در افغانستان فوق العاده محدوده است و کشور از این جهت دچار عقب ماندگی است. در واقع افغانستان هیچ صنعت مهمی ندارد. و صنایع موجود اغلب مدل های صنعتی قدیمی شوروی و اروپای شرقی است. صنایع موجود به هیچ وجه جوابگوی نیازهای داخلی افغانستان نیست. این صنایع تنها قسمتی از نیازهای شهرها و به خصوص شهرهای بزرگ را تأمین می نماید.
جامعه افغانستان به شکل سنتی است. جامعه ای بسته که هیچ گونه ارتباطی با دنیای خارج از نظر تجارت و سایر ارتباطات ندارد. اکثر شهرها فاقد تلفن و خط ارتباطی می باشند.
از آنجا که کشور افغانستان از اقوام و نژادهای مختلفی، تشکیل شده است، هر کدام از این نژادها و اقوام خود را برتر از دیگران می داند و به همین جهت بین آنان همیشه جنگ و ستیز وجود داشته است. ازدواج بين افاغنه درون قبیله ای و بین اقوام و فامیل صورت می گیرد.
صنایع موجود بیشتر در حدود صنایع معمولی کشاورزی است و هم چنین صنایع استخراجی ، گاز و زغالسنگ.
صنایع دستی قالی بافی، گلیم بافی، نخ تابی، پوستین دوزی، چرم سازی، ظروف گلی، سنگ تراشی، سوزن کاری و ... در این کشور موجود است.
مردم افغانستان بیشتر به کشاورزی مشغول اند و در درجات بعد صنعت، معدن، سپس مشاغل خدماتی و غیر تولیدی بیشترین نیروی کار را به خود اختصاص داده است.
افغانستان به دریای آزاد راه ندارد و فاقد بنادر و کشتیرانی است. رودخانه قابل کشتی رانی هم ندارد تنها رود قابل کشتی رانی رودخانه مرزی آمودریا و در شمال کشور است که عمق این رودخانه و پهنای آن کم و زیاد می شود. لذا تنها قایق ها و لنج های کوچک قادر به حرکت در آن هستند. در سواحل آمودریا شبه بندرهایی احداث شده که به کمک پل، افغانستان را به آن سوی مرز (شوروی سابق) متصل می نماید.
در افغانستان راه آهن وجود ندارد. این کشور جزء معدود کشورهایی است که راه آهن در آن توسعه ای نیافته است. افغانستان دارای دو فرودگاه بین المللی در کابل و قندهار است،
اقلام صادراتی افغانستان شامل گاز طبیعی، میوه جات تازه و خشک، پوست، قالی و غيره است.
اروپای غربی به ویژه آلمان واردکنندگان صنایع دستی افغانستان مانند قالی و قالیچه بودند. هند وارد کننده میوه جات و سبزیجات تازه و خشک است. گاز طبیعی افغانستان به شوروی و اروپای شرقی صادر می شود.
معادن موجود در این کشور گاز، زغالسنگ، نمک، کرم، اورانیوم، طلا، سولفات و یاقوت می باشند.
صنعت فرش دستباف
وضعیت جغرافیایی و طبیعی این سرزمین مساعد دامداری است و پشم به عنوان بخشی از محصول دام آن کشور، قسمتی صادر می شود و بخش دیگر به مصرف تهیه نخ جهت بافتن قالی و گلیم و جاجیم می رسد. اگرچه پشم و پنبه از این سرزمین صادر می شود اما نخ پشم و پنبه ای برای بافت قالی از واردات این کشور است. در افغانستان قالی بافی مانند سایر کشورهای آسیایی صنعتی است مردمی و همگانی، کشاورزان و روستاییان کشور اغلب در کنار کار کشاورزی و دامداری خویش به بافتن فرش نیز اشتغال دارند.
اندازه
فرش های بافت افغان کوچک پارچه است.
طرح
طرح های فرش کشور افغانستان اغلب با اشکال هندسی است. روش بافت اینگونه است که دار اکثر افقی نصب می گردد و تار که معمولا پشمی است بر روی دستگاه بسته می شود و چله کشی می گردد. گلیم باف در قالی های بافت مردم افغانستان وجود دارد و پلاس باف نامیده می شود.
طرح رایج در فرش های دستباف افغانستان، بیشتر طرح های سنتی و ترکیبی از طرح های هندسی می باشد که در ابعاد مختلف تولید می شود.
جنس قالی های دستباف کشور افغانستان بیشتر از پشم است. پشم مورد نیاز ۲۰ درصد از فرش های افغانی با رنگ های گیاهی رنگ می شود و بافت ۱۰ الی ۱۵ درصد از فرش ها طبق طرح های ازبک صورت می گیرد.
انواع بافت
گره این فرش های متقارن ترکی و نامتقارن فارسی باف است که کوک نامیده می گردد.
رنگ
رنگ های مورد مصرف شیمیایی و طبیعی توام است و پشم مورد مصرف خودرنگ می باشد. کشور چین معمولا از رنگ های قهوه ای، طوسی، مشکی، بیشترین استفاده را می برد.
از دیگر انواع فرش های تولید شده در افغانستان علاوه بر قالی گلیم با نقش های هندسی، جاجیم با نقش شطرنجی و حصیر می توان نام برد.
انواع فرش های افغان
فرش های افغان به چند نوع تقسیم می شوند فرش های پشم که طرح های آن شامل طرح های کلاسیک افغان مانند بشير، بخارا و شیروان است و رنگ های آن بیشتر رنگ های قرمز، آجری، آبی تیره و سبز است که در ابعاد مختلف مثل *۳6۰
۲۴۰ سانتی متر، ۲*۳ متر ، 40/1*70 سانتی متر می باشد. رنگ های مصرفی بیشتر گیاهی و از مرغوبیت و کیفیت بالایی برخوردار است و پشم مورد استفاده از داخل کشور افغانستان تأمین می شود.
فرش دیگری که در مرز افغانستان و پاکستان بافته می شود و ذوق و سلیقه هنر ایرانی سرمایه آن است، فرش چچنی نام دارد که کپی فرش ایرانی است و به راحتی در بازارهای جهانی به فروش می رسد. این فرش با الهام از کارهای ترکیه و قفقاز در اطراف پیشاور بافته می شود. این فرش از کیفیت بالایی برخوردار است و کمترین شباهتی به فرش های افغانی که به طور سنتی دارای رنگ قرمز تندی می باشند، ندارد و اغلب دارای طرح های شاد و کاملا مطابق با سلیقه اروپاییان است. این فرش ها با رنگ های روز از قبیل سبز و آبی تأثیر عمیقی بر بییندگان و خریداران می گذارند.
فرش دیگر افغانستان فرش جنگ نام دارد که از جنگ تأثیر گرفته و طرح آن بیشتر با تانک، تفنگ و هوا پیمای جنگی می باشد و توانسته بازار خوبی در کشورهای اروپایی به دست آورد.
حضور فرش های افغانی در صنعت فرش پاکستان، کمک بزرگی به تثبیت موقعیت پاکستان در بازار جهانی می کند. کار بافت اینگونه فرش در بلوچستان و سایر مناطق و قابل اطمینان است. همجوار در ایالت پنجاب به وسیله افاغنه انجام می شود. کار بافندگان افغانی سریع، دقیق و قابل اطمینان است.


کتاب منبع: جغرافیای فرش دستباف/ مولف:حمیده واعظی/انتشارات خدمات فرهنگی کرمان/نوبت چاپ: اول ، کرمان، 1382/صفحات 67 الی 72

ادامه مطلب