طرح تکاپو در رسته قالیبافی قزوین

کارگزار طرح تکاپو در استان قزوین گفت: با اجرای طرح تکاپو در رسته قالیبافی ضمن حفظ وضع موجود زمینه ظرفیت سنجی، ارتقاء مهارت و ایجاد زیرساخت ها درهنر فرش را مهیا می کنیم.
به گزارش روابط عمومی مرکز ملی فرش ایران؛ به نقل از مهر، سید امیر محمد خطیبی کارگزار طرح تکاپو در قزوین ظهر سه شنبه در جلسه کارگروه اشتغال که در استانداری برگزار شد اظهارداشت: طرح تکاپو در سه بخش تعریف شده و درصددیم تا با فعال کردن برخی رسته‌های مهم و با ظرفیت در این زمینه به دستاوردهای خوبی برسیم.
وی اضافه کرد: مطالعه رسته قالی و گلیم مبتنی بر زنجیره ارزش در ۹ رسته شناسایی شده تا اشتغال مناسبی در این بخش محقق شود.

طرح تکاپو در رسته قالیبافی قزوین

خطیبی گفت: در حال حاضر ۷ هزار بافنده فرش در استان داریم که بررسی میدانی در الموت، طارم و آوج نشان می‌دهد در تعداد بافنده ظرفیت خوبی داریم اما در مهارت آموزی عقب هستیم و باید در این زمینه بیشتر کار شود.
کارگزار طرح تکاپو در استان قزوین بیان کرد: در گذشته مهم ترین مشکلات بافندگان بیمه و دستمزد بود اما امروز بیشترین دغدغه امور فقط مربوط به دستمزد است که باید با ایجاد زیرساخت‌ها برای توسعه این رسته اقدام شود.
خطیبی اظهار داشت: در این طرح دنبال دریافت تسهیلات بانکی نیستیم بلکه می‌خواهیم ضمن حفظ اشتغال موجود برای توسعه فعالیت بافندگان تعداد آنها را به ۱۰ هزار نفر برسانیم.
وی گفت: ظرفیت سنجی، ارتقا مهارت‌ها و ایجاد زیرساخت از مهمترین اهداف ما در اجرای طرح تکاپو در رسته‌های گلیم و قالی بافی است و امیدواریم با حمایت مسئولان بتوانیم از ظرفیت فرش قزوین بخوبی استفاده کنیم.
خطیبی تصریح کرد: برگزاری دوره سه روزه ارتقا مهارت برای بافندگان و مربیان آنها، دو کارگاه آموزش مهارت در روستاها برای ۱۸ بافنده، معرفی سه نفر برای شرکت در دوره‌های تخصصی در مرکز فرش ایران، ایجاد اولین کتاب خانه تخصصی دست بافته‌های استان، تشکیل شبکه نرم برای ۱۵ نفر با نام مرکز تخصصی قالی قزوین، ایجاد کارگاه گلیم بافی در الموت شرقی و روستاهای آتان و کلایه و کارگاه رنگرزی از اقدامات دیگر انجام شده است تا این هنر رونق بگیرد.


خبرنامه کارایان

ادامه مطلب

فرش های پیش از اسلام و منسوجاتی از خاور زمین

فرش های پیش از اسلام و منسوجاتی از خاور زمین» اثر«فردریش اشپولر» با ترجمه مشترک«رضوان احمدی پیام» ، «معصومه طوسی» را انتشارات «سمت» چاپ و روانه بازار نشر کرده است.
به گزارش روابط عمومی مرکز ملی فرش ایران به نقل از شبستان، در چکیده این اثر می خوانیم:« از دست بافته های ایران باستان فقط نمونه های اندکی با محوریت فرش پازیریک در دست است و فقدان آثار شاخص از عصر هخامنشی به بعد حلقه مفقوده محققان در مطالعه سیر تحول فرش بافی و منسوجات ایران در گذر تاریخ است.
فرش های پیش از اسلام و منسوجاتی از خاور زمین
کتاب فرش های پیش از اسلام و منسوجاتی از خاور زمین راهنمای بسیار مفیدی از دست یافته های دوران ساسانی در قلمرو جغرافیای ایران آن روزگار است که به واسطه ارائه نمونه های موجود در مجموعه الصباح و شواهد بازمانده در دیگر زمینه های هنری تا حدودی توانسته است از حیات دست بافته های ایرانی در خلال ادوار تاریخی یادشده خبر دهد و راهگشای محققان و پژوهشگران باشد...»
«فرش های پیش از اسلام و منسوجاتی از خاور زمین» اثر«فردریش اشپولر» با ترجمه مشترک«رضوان احمدی پیام» ، «معصومه طوسی» را انتشارات «سمت» در 180 صفحه چاپ و روانه بازار نشر کرده است.


خبرنامه کارایان

ادامه مطلب

آموزش طراحی فرش بخش اول طراحی ختایی

ختایی مشتمل است بر گل و برگ و غنچه و گره و ساقه.
١- گل
الف - طريق ترسیم شکل هندسی و ارائه مایه نقش های اولیه در گل به ترتیب ذیر:
کلید اول: تكرار دایره در درون دایره از ۱ الى ۷ بار (نمونه الف).
کلید دوم:تكرار برگ در درون دایره از ۱ الی ۷ بار (نمونه ب).
کلید سوم: تكرار دایره با تزیین برگ در درون دایره از ۱ الى ۷ بار (نمونه ج).
کلید چهارم: تكرار برگ با تزیین دایره در درون دایره از ۱ الى ۷ بار (نمونه د).
گفتنی است که انواع گل ها در مراحل ۱ و ۲ از چهار کلید بالا در مجموعه غنچه ها قرار می گیرد.
1-1- شکل گیری گل از طريق تكرار دایره
کلید اول: گل کرد
تكرار دایره در درون دایره از ۱ الی ۷ بار (نمونه الف).
آموزش طراحی فرش
۱ - ۲ - شکل گیری گل از طریق تکرار برگ
ترسیم برگ
برگ از تداخل دو دایره تا سر حد کم تر از (یک دوم) هر دایره مطابق شکل به دست می آید. قابل تأكيد است که همیشه در همین خطوط مدور متقارن برگ را تا سر حد زیبایی پیش می برند. برگهایی که با شیوه ای جز این روش ترسیم شده اند، زیبایی چشمگیری ندارند.
کلید دوم: گل برگ
تكرار برگ در درون دایره از ۱ الى ۷ بار (نمونه ب)
آموزش طراحی فرش

3-1- شکل گیری گل از طریق ترکیب دایره و برگ
کلید سوم: گل گرد با تزیین برگ
تکرار دایره با تزیین برگ در درون دایره از 1 الی 7 بار (نمونه ج)
آموزش طراحی فرش
4-1- شکل گیری گل از طریق ترکیب برگ و دایره
کلید چهارم: گل برگ با تزیین دایره
تکرار برگ با تزییین دایره در درون دایره از 1 الی 7 بار (نمونه د).
آموزش طراحی فرش

کتاب منبع:آیین هنر و آموزش نقاشی ایرانی، کتاب اول گل های ختایی؛ قالی، کاشی،تذهیب/مولف: پرویز اسکندرپور خرمی/ناشر: سازمان چاپ و انتشارات/چاپ پنجم 1391/صفحات 29 و 30

ادامه مطلب

هنر و صنعت فرش دستباف مراکش

هنر و صنعت فرش دستباف مراکش

مراکش با وسعتی معادل ۴۵۸۷۳۰ کیلومتر مربع در شمال غربی قاره آفریقا واقع شده است. پایتخت این کشور شهر رباط و شهرهای مهم آن کازابلانکا، فاس، و مراکش هستند. بندر طنجه در ناحیه ای به همین نام در گوشه شمال غربی کشور و بر کناره اقیانوس اطلس شمالی قرار گرفته است. دریای مدیترانه از شمال، الجزایر از شرق، کشور صحرا از جنوب و اقیانوس اطلس از غرب آن را احاطه کرده است.
مردم مراکش مسلمان و به لهجه عربی مراکشی و بربری و زبان فرانسه سخن می گویند. واحد پول این کشور فرانک فرانسه و پژتای اسپانیا است. این کشور به دلیل دست داشتن به آب راههای مهم تجاری - از شمال (مديترانه) و از غرب (اقیانوس اطلس) - و بنادر بزرگی چون طنجه و کازابلانکا، دارای تسهیلات بین المللی است.
وضعیت اقتصادی
مهم ترین محصولات کشاورزی این کشور عبارتند از: گندم، جو، ذرت، برنج، مرکبات، زیتون، انجیر، انگور، خشکبار، پنبه، کتان و محصولات جنگلی.
مهم ترین صنایع این کشور عبارتند از صنایع شیمیایی، نساجی، سیمان، غذایی، چرم، شیشه سازی، کبریت سازی، فلزکاری و صنایع دستی، اقلام مهم صادراتی کشور مراکش شامل پشم، پوست ، گندم، خشکبار و مصنوعات مسی است.
صنعت فرش دستباف
وجود آب و هوای معتدل و مرطوب و تولید محصول پنبه و پشم، دلیل روی آوردن مردم به صنعت فرش دستباف بوده است. مردم مراکش از دیرباز به صنایع دستی به ویژه گلیم بافی علاقمند بوده و تولید دستباف های دیگر از از جمله قالی نیز در آن کشور متداول است. مراکش در حال حاضر در ردیف کشورهای تولید کننده فرش دستباف و صادر کننده آن در آمده و شهرهای مراکش کازابلانکا، رباط، فاس از مراکز مهم فرش بافی آن به شمار می روند.
صنعت فرش بافی مراکش زیر نظر تعاونی ها و حمایت دولت و برخی تجار خارجی است، و تولید فرش در کارگاه های بزرگ و به صورت متمرکز انجام می شود. در کارگاه های بزرگ تولید شکل می گیرد. در مراکش - همچون ایران - بافتن گلیم سابقه طولانی دارد ؛ طی قرون اخیر بافتن فرش هایی با پرز بلند به نام بربر رواج یافته است؛ فرش های بربر با طرحی ساده و در یک رنگ، با زمینه روشن بافته می شوند.
پنبه و پشم تولید داخل فقط نیمی از نیازمندی های صنایع فرش بافی این کشور را تأمین می نماید و مابقی نیاز از کشورهای دیگر از جمله: زلاند نو، فرانسه، انگلیس و اسپانیا تامین می گردد. این امر با توجه به مشکلات ناشی از آن از موانع توسعه صنعت فرش بافی کشور است.
از عوامل نفوذ فرش مراکش در بازارهای جهانی می توان به ارزانی قیمت و سادگی طرح آن اشاره کرد. ارزانی قیمت موجب می گردد تا مردم با درآمد متوسط بدان روی آورند و سادگی طرح کار تطبيق فرش ها را با هر نوع تزیین خانه آسان می سازد.
تا کنون همواره کشورهای آلمان، هلند، فرانسه و سوئیس از مشتریان بزرگ فرش این کشور بوده اند. ابعاد فرش مراکش کوچک و معمولا کمتر از ۲*۳ متر است.
طرح:
طرح و نقش فرش های مراکش ابتدایی و طرح فرش های بربر، ساده با نقوش کوچک و معمولا به رنگ قهوه ای در کنار یا گوشه قالی می باشد طرح فرش های شهری گلداری دارای نقوش متنوع و هندسی می باشد.
رنگ:
رنگ ها وارداتی و طبیعی و شیمیایی است و رنگ های مورد مصرف در فرش مراكش عبارتند از رنگ قرمز روشن، زرد، آبی و نخودی. پرز فرش های شهری بلند و از جنس پشم است.
فرش (بربر) از نظر طرح و رنگ متناسب با شیوه های دکوراسیون منازل در دهه های ۷۰ و ۸۰ میلادی در دنیای غرب هستند که به نقطه اوج فرش های مراکش تبدیل شدند. در نقطه اوج این مرحله، کشور آلمان به تنهایی بیش از 5/1 میلیون متر مربع فرش وارد نمود. اما با آغاز دهه نود، مقدار این واردات بطور مستمر کاهش یافت. شاید از دلایل مهم این امر، کاهش کیفیتی بود که رقابت شدید میان تولیدکنندگان فرش به وجود آورده بود. اما در مراکش اقدامات مفیدی برای متوقف کردن این مشکلات از فرش کشورهای جهان چند سال قبل آغاز گردیده و هم اکنون کیفیت بیش از کمیت مورد توجه تولید کنندگان مراکش است. این اقدامات پیش از آنکه متوجه فرش های کارگاهی باشد، متوجه فرش های اصیل مراکش یعنی فرش های بافت قبایل و طوایف محلی است، که از اعتبار زیادی در سطح جهان برخوردارند. این فرش ها در ابتدا نتوانستند از بازار خوبی در سطح بین الملل برخوردار باشند اما به تدریج این رویه تغییر یافت. مشخص ترین ویژگی این فرش ها اصالت طرح و رنگ های شاد همراه با درخشش خاص و منحصر به فرد است. البته برخی از واردکنندگان نظیر آلمان در مورد واردات این فرش ها تردیدهایی داشته و دارند. زیرا از یک طرف خریداران معمولی آلمان، آنها را نسبتا پرنقص می دانند و در مقایسه با فرش های نپال یا هند نیز بسیار گران هستند هم چنین رنگ های متعدد در آنها به کار رفته است. اما این تنوع رنگ در قالبی کاملا ساده استوار گردیده و اقرارگرفتن آنها در کنار هم آرامش توام با نشاط را به همراه دارد. خاصه آنکه در دنیای امروز برای مبلمان و تزیینات منزل از طرح های ساده و آرام بخش که از تنوع کمتری برخوردار هستند استفاده می شود. از سوی دیگر ساختار و فرم این فرش ها به گونه ای است که متناسب با تولید عمده نمی باشند و برخی از آنها شرایط یک تجارت بسیار سطح بالا و تخصصی را دارا می باشند. برای پی بردن به توانمندی این فرش ها برای تزیینات و کاربریهای کاملا تخصصی باید آنها را در فضا و مکان هایی کاملا یک رنگ قرار داد.
در این حال آنها مانند فام های رنگینی خواهند بود که در آن مکان قرار گرفته اند و البته برای چنین هدفی باید از نمونه های با ارزش استفاده کرد. این قبیل فرش های سنتی در مراكش اغلب توسط اقوام بربر و همچنین بعضی از اقوام عرب تهیه می شوند.
به گونه ای که رنگ زرد دارای قدرت جادویی است و رنگ قرمز محافظ در برابر چشمان پلید است که نیروی سحرآمیز و قدرت شفابخش دارد و هر دوی این رنگ ها در فرش مراکش، رنگ های غالب هستند.
مراکز بافت
در مجموع ۲۲ طایفه بافنده فرش در مراکش سکونت دارند که اغلب در جنوب شهرهای مکنس و فاس، در شمال شرقی مراکش و همچنین جنوب شرقی او ازازات ساکن هستند. بطور کلی بافته های سنتی و منسوجات اصیل مراکش وابسته به سنت ها، شیوه های تولید و شرایط مکانی و جغرافیایی و از سوی دیگر بیان هنرمندانه اعتقاد و باورهای زنان بافنده به نیروهای خیر و شر، ارواح و چشم زخم می باشند.
عموما نگاره مرکزی فرش های مراکش از یک لوزی تشکیل شده است که نقش آینه را دارد و معتقدند که نگاه های شر و بد را بر می گرداند، رنگ ها نیز در فرهنگ بربر مفاهیم عرفانی و اعتقادی خاصی دارند.
انواع فرش
نوع دیگر فرش دستباف در کشور مراکش بنام آیت خوزه ما نام دارد که این فرش در روستایی به نام اماسینه بافته می شود که در عين مدرن بودن بر طرح های سنتی و قدیمی استوار هستند. این فرش ها برای یک تجارت کاملا تخصصی و سطح بالا در نظر گرفته شده اند.
این روستا که یک روستایی دور افتاده و بدون هیچ گونه امکاناتی حتی برق می باشد دارای جاذبه خاصی است و در درون هر خانه چند زن جوان با لباس های رنگارنگ محلی کنار دار قالی مشغول گره زدن نخ های پشمی زرد، آبی و سفید می باشند. این روستای کوهستانی نژادی از گوسفند پرورش می دهد که گوشتی نبوده اما پشم خوبی دارد. در گذشته برای بافت فرش از پشم وارداتی کشور نیوزیلند استفاده می شده است.
فرش آیت خوزه ما فقط با پشم گوسفند های محلی که با دست شانه و ریسیده و با رنگ های گیاهی رنگ می شوند، مورد استفاده قرار می گیرد. طرح فرش ها همگی بر اساس طرح های سنتی منطقه می باشد به علاوه تمام مراحل کار از جمله رنگرزی، شستن، ریسیدن و قیچی کردن نیز در محل انجام می شود. مواد خام هم تا حد امکان توسط تجار ساکن در محل تهیه می شود. رنگ های گیاهی بیشتر از روناس برای رنگ قرمز، نیل برای رنگ آبی ، گل طاووسی برای رنگ زرد تهیه می شود.
طرح های مورد استفاده برای بافت این فرش ها، طرح های سنتی است که ماهیتی هندسی دارند. لوزی عنصر تعیین کننده و اساسی در طرح این فرش ها می باشد. این شکل هندسی در فرهنگ بربرها نقش دفع کننده چشم زخم را دارد در حالی که در نقشه های امروزی این طرح ها بیشتر، ولی از نظر تعداد کمتر شده اند تا فرش هرچه بیشتر مدرن جلوه کند.
دست بافندگان در اجرا و پیاده کردن نقشه باز است و هیچگاه فرش هایی با طرح یکسان جلوه واحدی ندارند. ویژگی تمام این کارها حضور یک سمبل جادویی کوچک برای دفع بدی است و معمولا در قسمتی از فرش که جلب توجه نکند، بافته می شود.
علاوه بر این حاشیه و لبه های وسیع گلیم نیز نشانگر بافت های هنرمندان است تا جایی که اصول فرش بافی مغربی لطمه ای نبیند، بافنده می تواند بزرگی یا کوچکی فرش و یا طرح آن را به دلخواه خود تغییر دهد. در هیچ یک از مراحل تولید فرش ها، از مواد شیمیایی استفاده نمی شود. فرش ها در آب خنک و زلال جویبارهایی که از کوه آتشفشان سیروا سرچشمه می گیرند، شسته می شود و روغن موجود در پشم (لانولین) حفظ شود.
این فرش ها توسط افراد بومی و با طرح و نقش های اصیل تهیه و آماده شده اند و با روش های سنتی رنگرزی، باعث شده است که فرش های آیت خوزه ما دارای قدرت تأثیر گذاری بالایی برخوردار باشند و فروشی فراتر از معمول داشته باشند.


کتاب منبع: جغرافیای فرش دستباف/ مولف:حمیده واعظی/انتشارات خدمات فرهنگی کرمان/نوبت چاپ: اول ، کرمان، 1382/صفحات 42 الی 47

ادامه مطلب

هنر و صنعت قالیبافی در اسپانیا

اسپانیا با مساحت ۵۸۰۹ ۵۰ کیلومتر مربع در غرب اروپا واقع و با کشورهای پرتغال و فرانسه هم مرز می باشد. آب و هوای اسپانیا معتدل است. البته معروف است که اسپانیا دارای دو فصل تابستان و زمستان می باشد و بهار و پاییز ندارد. پایتخت آن مادرید، نوع حکومت مشروطه سلطنتی است، دین مسیحی و مذهب کاتولیک می باشد. برخی شهرهای مهم آن کردبا، اشبهلیه و بریشتر می باشند. اسپانیا از شمال به فرانسه و خلیج بیسکای، از مغرب به پرتقال و اقیانوس اطلس، از مشرق و جنوب به اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه محدود است. رشته کوه های پیرنه در مرز اسپانیا با فرانسه قرار دارد. این سرزمین فلات مرتفعی است که اطراف آن را رشته کوه های مرتفع فراگرفته و رودخانه های مهمی از آنها سرچشمه می گیرد.
بنادر مهم صادراتی و وارداتی این کشور عبارتند از بندر بیلبائو که امر صادرات و واردات را انجام می دهد. بندر مهم کادیز که به منظور امور وارداتی از آن استفاده می شود، بندر مهم والنسیا که مرکز مهم ابریشم و مرکبات اسپانیا می باشد، بندر مالاکا که بندر مهم صادراتی و مرکز صنعتی این کشور است و بندر بارسلونا که بندر عمده تجارتی شرق اسپانیا است.

فرش دستباف اسپانیا

صنعت فرش دستباف
وضعیت جغرافیایی سرزمین اسپانیا مهیای دامداری و بهره برداری از محصولات دامی از جمله پشم می باشد. بنابراین برای تولید فرش دستباف، پشم مورد نیاز خود را تأمین می کند.
همچنین این کشور در زمینه تولید و صادرات ابریشم فعالیت می نماید، بطوری که در بالا ذکر شد بندر والنسیا مرکز مهم ابریشم می باشد. وجود همین مواد اولیه موجب روی آوردن این کشور به تولید و صادرات فرش دستباف شده است. البته در حال حاضر تولید فرش دستباف در این کشور چندان رونق ندارد.
فرش شناسان با توجه به نوع بافت دستباف های این کشور چنین اظهار نظر می نمایند که قالی بافی از مصر به آنجا راه یافته است. این کشور اولین ناحیه از اروپا است که از قرن هشتم میلادی و پس از آشنایی با اسلام به تولید فرش دستباف گره دار پرداختند و تکامل این حرفه به گونه ای در این سرزمین بوده که در قرن ۱۲ میلادی فرش اسپانیا در دربار خلفا مورد استفاده قرار می گرفته است. قرن ۱۴ میلادی را می توان عصر رونق فرش دستباف این کشور دانست.
انواع بافت
گره مورد استفاده در فرش های دستباف اسپانیا، گره تک بر تار نام دارد و کلا این نوع روش گره به نام مردم اسپانیا در جهان شهرت یافته است. و بافت فرش آن چند پوده است.
روش چنده پوده به این صورت است که به جای استفاده از یک پود و یا دو پود از سه پود استفاده می شود.
طرح
«نقش زیراندازها در این کشور نقش ترکی و اسپانیایی اصیل است که تقلیدی از طرح های ترکی می باشد.»
رنگ
رنگ های مورد استفاده در فرش اسپانیا بیشتر شیمیایی است و رنگ های آبی، کرم، قهوه ای، قرمز روشن و سیر بیشترین استفاده را دارند.


کتاب منبع: جغرافیای فرش دستباف/ مولف:حمیده واعظی/انتشارات خدمات فرهنگی کرمان/نوبت چاپ: اول ، کرمان، 1382/صفحات 64 الی 66

ادامه مطلب

هنر و صنعت فرش دستباف افغانستان

افغانستان سرزمینی کوهستانی و محاط بر خشکی است. این سرزمین در محدوده آسیای میانه واقع و مساحت آن 6۴۹۰۰۰ کیلومتر مربع است که از شمال با جمهوری های تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان، از شرق و جنوب با پاکستان و از مغرب با ایران مرز مشترک دارد.
«افغانستان نه به دریای آزاد راه دارد تا از بنادر و رطوبت آن در توسعه اقتصادی و تثبیت آب و هوای خود بهره ببرد و نه دریاچه بزرگی که در جهت رشد و توسعه خود از آن استفاده نماید. در عین حال طبیعت افغانستان به خاطر ارتفاعات سر به فلک کشیده و رودخانه هایی که از آن سرچشمه می گیرد، زیباست. زمستان هایش بسیار سرد و تابستان های بسیار گرم دارد. سرعت آب رودخانه ها بسیار زیاد است و به همین جهت برای تولید انرژی برق مناسب است. مهم ترین رودهای افغانستان عبارتند از: رود جیحون، هیرمند، هریررود و کابل رود.»
جمعیت افغانستان قریب ۲۰ میلیون نفر، و پرجمعیت ترین شهرهای افغانستان شهر های کابل، قندهار، هرات، مزار شریف و جلال آباد می باشند. نژادها و قبایل و اقوام موجود در افغانستان عبارتند از پشتونها، تاجیک ها، هزاره ها، ازبک ها، ترکمن ها، قرقیزها و بلوچ ها.
دین رایج کشور افغانستان اسلام است، و بیشتر مردم افغانستان شیعه مذهب هستند. سطح سواد در این کشور بسیار پایین است و تنها یک پنجم جمعیت این کشور به مدرسه راه یافته اند که اکثر آنها هم در سطح ابتدایی متوقف شده اند.

[center]هنر و صنعت فرش دستباف افغانستان[/center]

صنعت
توسعه صنعت در افغانستان فوق العاده محدوده است و کشور از این جهت دچار عقب ماندگی است. در واقع افغانستان هیچ صنعت مهمی ندارد. و صنایع موجود اغلب مدل های صنعتی قدیمی شوروی و اروپای شرقی است. صنایع موجود به هیچ وجه جوابگوی نیازهای داخلی افغانستان نیست. این صنایع تنها قسمتی از نیازهای شهرها و به خصوص شهرهای بزرگ را تأمین می نماید.
جامعه افغانستان به شکل سنتی است. جامعه ای بسته که هیچ گونه ارتباطی با دنیای خارج از نظر تجارت و سایر ارتباطات ندارد. اکثر شهرها فاقد تلفن و خط ارتباطی می باشند.
از آنجا که کشور افغانستان از اقوام و نژادهای مختلفی، تشکیل شده است، هر کدام از این نژادها و اقوام خود را برتر از دیگران می داند و به همین جهت بین آنان همیشه جنگ و ستیز وجود داشته است. ازدواج بين افاغنه درون قبیله ای و بین اقوام و فامیل صورت می گیرد.
صنایع موجود بیشتر در حدود صنایع معمولی کشاورزی است و هم چنین صنایع استخراجی ، گاز و زغالسنگ.
صنایع دستی قالی بافی، گلیم بافی، نخ تابی، پوستین دوزی، چرم سازی، ظروف گلی، سنگ تراشی، سوزن کاری و ... در این کشور موجود است.
مردم افغانستان بیشتر به کشاورزی مشغول اند و در درجات بعد صنعت، معدن، سپس مشاغل خدماتی و غیر تولیدی بیشترین نیروی کار را به خود اختصاص داده است.
افغانستان به دریای آزاد راه ندارد و فاقد بنادر و کشتیرانی است. رودخانه قابل کشتی رانی هم ندارد تنها رود قابل کشتی رانی رودخانه مرزی آمودریا و در شمال کشور است که عمق این رودخانه و پهنای آن کم و زیاد می شود. لذا تنها قایق ها و لنج های کوچک قادر به حرکت در آن هستند. در سواحل آمودریا شبه بندرهایی احداث شده که به کمک پل، افغانستان را به آن سوی مرز (شوروی سابق) متصل می نماید.
در افغانستان راه آهن وجود ندارد. این کشور جزء معدود کشورهایی است که راه آهن در آن توسعه ای نیافته است. افغانستان دارای دو فرودگاه بین المللی در کابل و قندهار است،
اقلام صادراتی افغانستان شامل گاز طبیعی، میوه جات تازه و خشک، پوست، قالی و غيره است.
اروپای غربی به ویژه آلمان واردکنندگان صنایع دستی افغانستان مانند قالی و قالیچه بودند. هند وارد کننده میوه جات و سبزیجات تازه و خشک است. گاز طبیعی افغانستان به شوروی و اروپای شرقی صادر می شود.
معادن موجود در این کشور گاز، زغالسنگ، نمک، کرم، اورانیوم، طلا، سولفات و یاقوت می باشند.
صنعت فرش دستباف
وضعیت جغرافیایی و طبیعی این سرزمین مساعد دامداری است و پشم به عنوان بخشی از محصول دام آن کشور، قسمتی صادر می شود و بخش دیگر به مصرف تهیه نخ جهت بافتن قالی و گلیم و جاجیم می رسد. اگرچه پشم و پنبه از این سرزمین صادر می شود اما نخ پشم و پنبه ای برای بافت قالی از واردات این کشور است. در افغانستان قالی بافی مانند سایر کشورهای آسیایی صنعتی است مردمی و همگانی، کشاورزان و روستاییان کشور اغلب در کنار کار کشاورزی و دامداری خویش به بافتن فرش نیز اشتغال دارند.
اندازه
فرش های بافت افغان کوچک پارچه است.
طرح
طرح های فرش کشور افغانستان اغلب با اشکال هندسی است. روش بافت اینگونه است که دار اکثر افقی نصب می گردد و تار که معمولا پشمی است بر روی دستگاه بسته می شود و چله کشی می گردد. گلیم باف در قالی های بافت مردم افغانستان وجود دارد و پلاس باف نامیده می شود.
طرح رایج در فرش های دستباف افغانستان، بیشتر طرح های سنتی و ترکیبی از طرح های هندسی می باشد که در ابعاد مختلف تولید می شود.
جنس قالی های دستباف کشور افغانستان بیشتر از پشم است. پشم مورد نیاز ۲۰ درصد از فرش های افغانی با رنگ های گیاهی رنگ می شود و بافت ۱۰ الی ۱۵ درصد از فرش ها طبق طرح های ازبک صورت می گیرد.
انواع بافت
گره این فرش های متقارن ترکی و نامتقارن فارسی باف است که کوک نامیده می گردد.
رنگ
رنگ های مورد مصرف شیمیایی و طبیعی توام است و پشم مورد مصرف خودرنگ می باشد. کشور چین معمولا از رنگ های قهوه ای، طوسی، مشکی، بیشترین استفاده را می برد.
از دیگر انواع فرش های تولید شده در افغانستان علاوه بر قالی گلیم با نقش های هندسی، جاجیم با نقش شطرنجی و حصیر می توان نام برد.
انواع فرش های افغان
فرش های افغان به چند نوع تقسیم می شوند فرش های پشم که طرح های آن شامل طرح های کلاسیک افغان مانند بشير، بخارا و شیروان است و رنگ های آن بیشتر رنگ های قرمز، آجری، آبی تیره و سبز است که در ابعاد مختلف مثل *۳6۰
۲۴۰ سانتی متر، ۲*۳ متر ، 40/1*70 سانتی متر می باشد. رنگ های مصرفی بیشتر گیاهی و از مرغوبیت و کیفیت بالایی برخوردار است و پشم مورد استفاده از داخل کشور افغانستان تأمین می شود.
فرش دیگری که در مرز افغانستان و پاکستان بافته می شود و ذوق و سلیقه هنر ایرانی سرمایه آن است، فرش چچنی نام دارد که کپی فرش ایرانی است و به راحتی در بازارهای جهانی به فروش می رسد. این فرش با الهام از کارهای ترکیه و قفقاز در اطراف پیشاور بافته می شود. این فرش از کیفیت بالایی برخوردار است و کمترین شباهتی به فرش های افغانی که به طور سنتی دارای رنگ قرمز تندی می باشند، ندارد و اغلب دارای طرح های شاد و کاملا مطابق با سلیقه اروپاییان است. این فرش ها با رنگ های روز از قبیل سبز و آبی تأثیر عمیقی بر بییندگان و خریداران می گذارند.
فرش دیگر افغانستان فرش جنگ نام دارد که از جنگ تأثیر گرفته و طرح آن بیشتر با تانک، تفنگ و هوا پیمای جنگی می باشد و توانسته بازار خوبی در کشورهای اروپایی به دست آورد.
حضور فرش های افغانی در صنعت فرش پاکستان، کمک بزرگی به تثبیت موقعیت پاکستان در بازار جهانی می کند. کار بافت اینگونه فرش در بلوچستان و سایر مناطق و قابل اطمینان است. همجوار در ایالت پنجاب به وسیله افاغنه انجام می شود. کار بافندگان افغانی سریع، دقیق و قابل اطمینان است.


کتاب منبع: جغرافیای فرش دستباف/ مولف:حمیده واعظی/انتشارات خدمات فرهنگی کرمان/نوبت چاپ: اول ، کرمان، 1382/صفحات 67 الی 72

ادامه مطلب

یادنگار طراحان فرش کرمان

یادنگار طراحان فرش کرمان


یادنگار طراحان فرش کرمان



علی صاحب الزمانی و حسن صوتی یکی از طرحهای قدیمی کرمان را معرفی می کنند. تصویر علی صوتی بر دیوار کارگاه دیده می شود.

این تصویر و فضای تاریک کارگاه نمودار کاملی از انحطاط و درماندگی هنری است که روزی مایه فخر و مباهات قالیهای کرمان بود.


منبع عکس:کتاب طراحان بزرگ فرش ایران/مولف: شیرین صوراسرافیل/انتشارات پیکان/چاپ دوم 1381/صفحه 338

ادامه مطلب