صنعت فرش دستباف مصر

صنعت فرش دستباف مصر

فرش مصر

وجود پنبه در مصر به ویژه در مزارع حاشیه رود نیل ونیز پشم گوسفندان محلی موجب رونق صنعت فرش بافی در این کشور گریده است.
از اوایل قرن نوزدهم کشت،صادرات وتهیه محصولات نهای پنبه تحت کنترل دولت قرار دارد.سال ها الیاف بلند پنبه مصر جزء مرغوب ترین پنبه های دنیا به حساب می آمد ومهم ترین محصول صادراتی مصر بود.اا امروزه به سبب دستیابی به انواع جدیدی از پنبه در دنیا،سرزمین نیل جایگاه خود را از دست داده و دولت مصر تا کنون برای رواج کشت انواع جدید پنبه در کشور اقدامات موثری انجام نداده است.
برخی از دانشمندان فرش شناس این کشور را گهواره فرش گفته اند وآثار مکشوفه از دست باف ها موید این نظریه است ونشان می دهد که صنعت فرش بافی در این کشور سابقه طولانی دارد.
مواد مورد مصرف در صنعت قالی بافی مصر از جمله پنبه،از تولیدات داخلی تامین می شود،وعلاوه بر این مقداری از محصول پنبه این کشور صادر وبه جای آن نخ پنبه ای وارد می گردد.
پشم محلی نیز اگر چه از لحاظ مقدار قابل توجه است ولی به جهت نداشتن مرغوبیت تنها در تولید قالی های با کیفیت پایین به مصرف می رسد.برای بافتن قالی های مرغوب و ظریف از پشم وارداتی برخی از کشورها از جمله نیوزیلند واسترالیا استفاده می گردد.

رنگ
رنگ مورد مصرف در صنعت فرش مصر شیمیایی است واز اقلام وارداتی این کشور محسوب می شود.

اندازه
قالی های مصر معمولا کوچک پارچه است و در این مورد استانداردی وجود ندارد.
ابعاد قالی وقالیچه مصر به طور معمول به رح زیر است:
3*2-50/3*50/2-50/2*50/2 سانتی متر وسایر اندازه های مطابق با بازار جهانی و اندازه قالیچه معمولی5/1*1-2*40/1-2*2 متر می باشد.

انواع بافت
برای بافت فرش مصر از گره فارسی وترکی استفاده می شود ورجشمار قالی های معمولی45 وقالی های مرغوب و استثنایی 60تا75 رج می باشد.در مصر قالی بافی صنعتی روستایی و خانگی است وگروههای بافنده کوچک وبزرگ در تعاونی های فرش گرد آمده اند.
در این تعاونی ها برچسب گذاری بر فرش متداول است.

طرح
طرح فرش مصر معمولا،قدیمی وبیشتر طرح ایران است ونقوش اصفهان،تبریز،کرمان،کاشان،قم ونایین متداول ترین طرح های مورد استفاده می باشند.اطز طرح های دیگر این کشور طرح هندسی، ودر برخی موارد هم از طرح های اساطیری و طرح های سنتی استفاده می کنند.

انواع فرش های کهن مصر
1-فسطاط:این قطعه فرش در شهر فسطاز(یا قاهره)کشف شده که قدیمی ترین فرش دنیا بعد از پازیریک(قرن نهم میلادی)به حساب می آید.طرح این فرش ایرانیی واکنون در موزه هنر اسلامی قاهره نگهداری می شود.جنس فرش مزبور پشمی و رنگ آن قهوه ای طبیعی که از 2پود تشکیل شده است،رنگ آن در وسط فرش قرمز و آبی تیره و در حاشیه ها نارنجی،قرمز تیره،آبی تیره،سبز،قهوه ای وشیری می باشد.اندازه آن5/26*33 سانتی متر است.
2-فرش مملوک:ریشه این نام مربوط به سربازان و درباریان مصر و سوریه قدیم می باشد.طرح های اولیه آن به صورت نقوش هندسی پیچیده به همراه ترنجی بزرگ بافته شده که یک طرف آن با طرف دیگر قرینه می باشد و رنگ های اصلی زمینه قرمز،زرد،آبی وسبز بوده وبه صورت شطرنجی یا بندی در مصر و مراکش بافته شده است.
3- فرش قاهره:مروط به قرن 16میلادی است وجنس آن از پشم بوده،رنگ های به کار رفته در این فرش عبارتند:ازقرمز،سبز وآبی.فرش مورد بحث در حال حاضر در موزهPoldi pezzolie نگه داری می شود.
طرح فرش قاهره تشکیل شده است از تکرار نمونه هایی از گل های عباسی و برگ های اسلیمی که مشهور به سبکSazاست.وتوسعه یافته توسط هنرمندان دربار عثمانی در قرن 16 و17 میلادی است که برای اجرا به قاهره فرستاده شد.


کتاب جغرایای فرش دستباف/حمیده واعظی/انتشارات خدمات فرهنگی کرمان/1382چاپ اول مطالب زیر از صفحه49تا52

ادامه مطلب

صنعت فرش دستباف هند

صنعت فرش دستباف هند

فرش هند

«شرایط آب وهوایی گرم و مرطوب در این کشور موجب گسترش کشاورزی و جنگل های انبوه ومملو از انواع میوه ها گردیده است. یکی از این میوه ها نارگیل است که جزء مواد اولیه برای یک نوع دستباف که بنام فرش های حصیری معروف است،می باشد و ارزش صادراتی بسیار بالایی دارد. وجود پنبه به عنوان یکی از کالاهای اساسی صادراتی این کشور نیز موجب روی آوردن مردم به تولید فرش دستباف گردیده است.
یکی دیگر از فرش هایی که در کشور هند تولید می شود فرش ساروق با نقشه آمریکایی می باشد که با شست وشویی یکدست و الیاف پشمی که به نرمی و براقی موی گربه معروف است،بافته می شود.در این کشور2500000نفر در صنعت فرش دستباف فعالیت دارند و تنها2/1 در صد نیروی کار را کودکان تشکیل می دهند.»
از جهت صادرات،35 درصد فرش دستباف این کشور به کشور آمریکا صادر می شود، وبقیه به کشورهای اروپایی به خصوص کشور آلمان فرستاده می شود.

طرح
طرح های فرش دستباف در این کشور برگرفته و تقلیدی از طرح های ایرانی است که به دلیل تحریم ایران از زمان انقلاب اسلامی از سوی کشور آمریکا،این کشورها توانستند جای خالی کشور ایران را پر کنند و چون طرح های ایرانی بسیار زیبا ومورد دلخواه جهانیان بود،تجار وارد کننده فرش ایران در کشورهای اروپایی و آمریکا،طرح های فرش ایران را به کشورهای چین،هند وپاکستان بردند وبه تولید فرش های دستباف با طرح های ایرانی در این کشور ها پرداختند.
صادرات فرش دستباف در هند به سه دسته تقسیم می شود:
1-فرش های پنبه ای وپشمی که خود به چند دسته تقسیم می شود:
الف)فرش هایی با پرزهایی بلند که به دو رنگ،رنگ زمینه روشن و رنگ تیره تر از زمینه و در طرح هایی مثل ببر وپروانه بافته می شود.
ب)فرش هایی که طرح های بسیار ساده با چند رنگ ساده با پرز بلند دارند و چند طرح هندسی ساده که بنا به سلیقه مشتری از نظر تنوع رنگ وطرح تغییر می کند.
ج)گبه که مثل گبه ایران ساده وبا پرز بلند وطرح های ساده مثل تصویر پرنده یا یک دختر در اندازه های متنوع بافته می شود.
د)فرش هندی نپالی که از ترکیب رنگ هندی و طرح نپالی به دست می آید،بسیار ساده و مرغوب ومورد توجه بازارهای اروپایی می باشد.
2-فرش های ابریشمی که در چند منطقه هندوستان با کیفیت بالا و طرح های بسیار متنوع مثل گلدانی،لچک وترنج بافته می شود.
3-فرش های حصیری با الیاف نارگیل یا COIR:این فرش ها از قرن 19به بعد در منطقه ای به نام کارلا که یکی از مناطق بسیار زیبای هند است،رشد کرد،ومملو از درختان نارگیل می باشد.زنان این منطقه با استفاده از الیاف نارگیل،آنها را به صورت حلقه های کلاف بسیار باریک به اندازه نخ درست می کنند وبه بافت زیباترین حصیر و بوریا می پردازند که در حال حاضر در این صنعت5/1میلیون نفر از جمعیت هند مشغول به کار هستند.
کشور هند به تولید یک نوع دیگر فرش با طرح ماهی در هم یا ریز ماهی در رنگ های قهوه ای و زرشکی می پردازد که مانند ترمه یزد ایران است.

اندازه
اندازه فرش دستباف در کشور هند عبارتند از:60*30سانتیمتر-90*60سانتی متر-140*70سانتی متر-200*140سانتی متر-300*200 سانتی متر-180*120سانتی متر وبطور کلی هر اندازه که سلیقه بازار جهانی در آن باشد تولید می شود
برای تولید فرش دستباف کلا چهار عامل لازم است:
1- تار از جهت میزان تاب آنها که تار فرش هندی4/2یا3/6 نخ تابیده می باشد.
2- دوم پود است و پود فرش های هندی یا از جنس پنبه و یا غیر پنبه می باشد.
3- وزن است وزن فرش های هندی2کیلوگرم در متر مربع می باشد.
4- اندازه است که اندازه ها در بالا ذکر شد.

سازمان های متولی فرش دستباف هند

یکی از این سازمان ها به نام مرکز فرش هندی است که این مرکز در سال1969 شروع به کار کرده ویکی از بزرگترین مراکز صادرات هند و در دهلی نو قرار دارد که به تولید صادرات چند نوع فرش به شرح زیر می پردازد.
1-فرش های تافتینگ که به فرش های با پرز بلند گفته می شود واین فرش ها به چند دسته تقسم می شود:
الف)فرش های ریشه دار به شکل ساده با طرح حیوانات ساده یا در هم.
ب)فرش های معاصر که به تولید یک طرح در بیش از25یا 30 رنگ مختلف می پردازد و نوع رنگ وسایز آن با کامپیوتر طراحی می شود.
ج)فرش های کلاسیک که از طرح های هندسی و ترکیبی از اشکال هندسی می باشد.
د)فرش هایی که مخصوص بچه ها تولید می شود و از طرح های کارتونی ومطابق با اتاق کودک تشکیل می شود.
2-فرش دستباف که ترکیبی از طرح های هندسی متضاد است وبا کامپیوتر طرح ورنگ آن عوض می شود.
3-فرش های دستباف برای خانه که بسیار موفق بوده است و توانسته توجه مشتری زیادی را به خود جلب کند.بدین صورت که مشتری با در دست داشتن عکس مکانی که می خواهد برای آن فرش تهیه کند،به تولید کننده مراجعه و او با استفاده از کامپیوتر،یا استفاده از کارشناسان طراح فرش،فرش مورد سلیقه مشتری را در کمترین زمان و با توجه به اثاثیه منزل تهیه و در اختیار او قرار می دهد.
سازمان دیگر متولی فرش هند با نام بنگاه صادرات فرش دستباف است که متولی تولید وصادرات فرش می باشد و در این امر سهم عمده ای در کشور هند دارد به ویژه در تولید قالی کشمیر که قالی بسیار زیبایی می باشد واولین بار توسط مغول ها در قرن 16 به این کشور معرفی وسپس هنرمندان هندی آن را حرفه خود ساخته و از نسلی به نسل دیگر گسترش دادند.

رنگ
هندی ها از رنگ گیاهی زیاد استفاده نمی کنند اما این کشور مملو از رنگ های گیاهی و طبیعی است.کشور ایران خیلی از مواد رنگی را از هند وارد می کند،مثل رنگ لاکی کرمانی که از حشره ای به نام قرمز دانه تهیه می شود،لغت لاکی اصیلت هندی دارد معنی لاکی یعنی هزاران حشره قرمزدانه که چون بر روی درخت درخت در کنار هم قرار می گیرند به عنوان لاک معروف شده اند.ایران قرمز دانه وبلغم سیاه را از هند وارد می کرده است و همچنین کشورهای اروپایی از قرمزدانه هند بدلیل مرغوبیت بالای آن در صنعت لوازم آرایشی استفاده می کنند.



کتاب منبع:جغرافیای فرش دستباف/حمیده واعظی/انتشارات خدمات فرهنگی کرمان

ادامه مطلب

قالیبافی در نایین

قالی نایین

قالی نایین

آغاز قالیبافی در نایین به دنبال کساد بازار«عبا بافی» در این منطقه است که پیش از جنگ جهانی دوم پیدا شد.تجربه عبابافان در رشتن کلافهای ظریف برای بافتن عبا،یعنی ریز بافی،در کار قالیبافی نیز به کار گرفته شد.در نتیجه قالیچه های ریزبافی با22*22 گره در هر اینچ(54/2 سانتیمتر) بافته شده که از نظر ریزبافی در ایران بیمانند بود و به عنوان یکی از بهترین قالیچه های ایران در بازار ایران و اروپا خوب به فروش می رسید.ولی در پایان جنگ،به علت کاهش در آمد مردم،تقاضا برای خرید قالیچه نایین در هر دو بازار ایران و اروپا کاهش یافت.
شمار دارها:
نزدیک 50 سال پیش،شمار دارها در این شهر150 دستگاه و میزان بافت قالی در سال نزدیک 500 متر مربع بوده است.
بافندگان نایین در کار بافت قالیهای ابریشمی نیز مهارت فراوان دارند و در رنگ بندی قالی بر روی رنگ سفید تکیه فراوان می کنند.نقشه معروف «غلط»،از جمله طرحهایی است که در این کانون رواج دارد.از ویژگیهای رنگ در قالی نایین تضاد میان رنگهای ملایم حاشیه و رنگهای تیره متن است.رنگهایی که اینک فرش های نایین به کار می رود عبارت است از:لاکی قرمزدانه،لاکی روناسی،عنابی،قهوه ای (سیر و روشن)،زیتونی(سیر و روشن)،آبی (سیر و روشن)،کرم،نارنجی،نخودی،تریاکی،سبز (سیروروشن)،ماشی،شویدی،سرمه ای،خاکی روشن،موشی سیر،نقره ای،بادامی،ترمه ای،ساقه خیاری و مشکی.



منبع:فرشنامه ایران-دکتر حسن آذرپاد،فضل الله حشمتی رضوی-انتشارات پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی1383-صفحه262

ادامه مطلب

فرش گنبد قابوس(ترکمن)

فرش گنبد قابوس(ترکمن)

فرش ترکمن

بازار کوچک شهر گنبد قابوس با جمعیتی برابر15000 نفر در مرز فدراسیون جماهیر روسیه قرار دارد.صرف نظر از تولیدات منطقه،بازار شهر پذیرای تولیدات ترکمن هایی است که در جوار شهر قرار دارند.این محصولات که عموما بنام ایرانی-بخارایی نامیده می شوند،فاقد کیفیت قالیچه های اصیل ترکمن می باشند.در نزدیکی گرگان و از دشتی که آنرا محصور نموده است،مقبره قابوس که برای مدتی بر این خطه حکم می راند با قامتی بلند خودنمایی می کند.
اندازه:تولیدات اصلی قالی های بزرگ تا5/1*2/2 متر و برای خانه ای بزرگ تا 8 متر است.
رنگ:رنگ حاکم قرمز و آبی،و سایه ای از قرمز تیره و رنگ بژ است که بعنوان رنگ زمینه استفاده می شود.موتیف های تزئینی با رنگ سیاه مشخص می شوند.
نقشها:نقش زمینه اساسا بر استفاده از نقش گل مربوط به همسایگان یموت و تکه استوار است.
ساختار:تار و پود همواره از پشم می باشند و بندرت از موی بز استفاده می شود.پود اغلب برنگ قرمز سوخته رنگ می شود.
گره:اکثر قالیچه های و نه همه آنها با گره فارسی بافته می شوند،گر چه برخی نیز با استفاده از گره ترکی بافته می شوند.بافت از بسیار ظریف تا ظریف و حدودا از 2000 تا 3500 گره در دسی متر مربع در نوسان است.برخی قالیچه های ابریشمی تا5000 گره دارند.
پرز:پشم ظریف و براق بصورتی کوتاه چیده می شوند.
کیفیت: قالیها جدید با کیفیت خوب ومتوسط یافت می شدند.تعداد بسیار اندکی قالیچه های قدیمی و نه عتیقه با این خصوصیات فروخته شده اند.



منبع:قالیها و قالیچه های شهری و روستایی ایران/اریک اشنبرنر/یساولی1384/صفحه 3

ادامه مطلب

چگونگی قالیبافی در راور

چگونگی قالیبافی در راور

قالی راور

نوع معمولی قالیبافی در راور،استفاده از دارهای عمودی ودستگاه گردان است. در این دستگاه،نخ اضافی چله روی سردار پیچیده شده وهمانطور که قالی بافته می شود چله های اضافی از سردار،باز وقالی بافته شده به زیر دار پیچیده می شود.برای سفت کردن چله در این دار،از اهرمهای خاصی استفاده می شود و در این حال با کشیدن آن وتکرار این عمل،چله ها محکم می شود ومی توان سر اهرم را به وسیله«پایین راست روها»مهار کرد.برای این کار از چرخ دنده نیز استفاده می کنند.
از آنجا که دستگاه عمودی(ایستاده)نوع کاملی از دستگاه های قالیبافی امروزی است بنابراین همه قالیبافان راوری از همین نوع دستگاه استفاده می کنند واستفاده از دستگاه های افقی(خوابیده) که در بعضی از شهرها به کار می رود ومشکلات زیادی را از نظر سلامتی برای بافنده ایجاد می کند مرسوم نیست.
قالیبافی در راور بیشتر به صورت« کمون بالا» بوده و بیشتر قالی هایی که در راور بافته می شود معمولا90،80،70،60 جفت به بالا می باشد.(مثلا در قالی 60جفت در هرفوت120تار(تون) وجود دارد و در قالی 70 جفت در هر فوت 140 تار موجود است.)در حالیکه که در اکثر نقاط استان قالیبافی به صورت «کمون شی» می باشد.
قالیبافان راوری در کار خود منحصرا از گره فارسی بهره می گیرند.متاسفانه در سال های اخیر یک نوع انحراف و دگرگونی از شیوه گره بستن قالی ها پدید آمده است که بسیار زیان آور است.این کار بسرعت گسترش یافته چرا که باعث سرعت وپیشرفت کار قالیبافی می گردد که راوری ها اصطلاحا به آن«بافتن جفتی» می گویند.
در این نوع گره،به جای بستن گره به دو رشته از تار،آن را به 4 رشته می بندند،به طوری که قالی بافته شده با این روش فقط نصف تعداد گرهی را که باید داشته باشد وبرای دوام واستحکام قالی لازم است،دارد وبه این جهت قالی تراکم کافی نداشته وزود سائیده وفرسوده خواهد شد.در حدود سال های1928 این روش به ندرت در کرمان مشاهده می گردید ولی در فاصله سال های1935-1930م معمول گشت که از آن زمان تاکنون ادامه یافته و رایج شده است.
در قالی های راور،در بین هرپود،به جای یک یا دو پود،از سه پود استفاده می کنند که ظاهرا این روش در استان کرمان وبیجار مورد استفاده قرار می گیرد وعاملی برای استحکام بیشتر قالی محسوب می شود.



کتاب منبع:راور شهری در حاشیه کویر---ماشالله کاربخش راوری

ادامه مطلب

قالی بافی در بیرجند

قالی بافی در بیرجند

قالی بیرجند

بیرجند

قالی بافی بیرجند پیش و پس از جنگ جهانی دوم به ترتیب به دوره ای از شکوفایی و تنزل رسید.در دوره شکوفایی گرچه در طرح آن تنوعی دیده نمی شد ولی بافت آن با مهارت انجام می گرفت و رنگهای آن خوب بود و از نظر زیبایی و ظرافت جزو بهترین قالیهای معروف به «مشهدی»به شمار می آمد و در بازارهای اروپا،خریداران فراوان داشت(و روستائیان بیرجند با توجه به شهرت جهانی قالی بیرجند با آن ترنج پر کار و زیبایش،قالیهایی می بافتند که با قالی بیرجند رقابت می کرد وبه نام بیرجند به فروش می رسید)؛ولی آغاز جنگ بازارهای اروپا را بر روی قالی بیرجند بست و در پایان جنگ نیز قالی بیرجند نتوانست آن سابقه درخشان را که حتی از قالی مشهد نیز پیشی گرفته بود به دست آورد و به دوره ای از تنزل رسید.
نقشه بیرجندی،نقشه ای است پرکار که با رنگهای گوناگون بافته می شود.برای همه علاقه مندان به قالی بیرجند نقشه های رایج این منطقه یعنی ریزه ماهی،بته جقه و لچک ترنج بیرجندی نقشه هایی آشنا و دلپذیر است. ریزه ماهی بیرجند از نشانه های «به اضافه» و «ضربدر»تشکیل می شود.در مورد بیرجند(از کانونهای معروف قالی بافی خراسان)نیز نقشه ای بافته می شود که به لچک ترنج مود معروف است. در بیرجند گونه ای قالی به نام «زرشک» نیز تولید می شود.علت نام گذاری زرشک این است که در ترکیب رنگ به دست آمده از قرمز،به جای بهره گیری از جوهر لیمو،زرشک به کار می برند.کرم و سرمه ای از جمله رنگهایی است که در قالی بیرجند،به ویژه در زمینه آن فراوان دیده می شود.
روستای درخش با طرحهای ریزه ماهی از کانونهای مهم قالی بافی این منطقه است.



کتاب منبع:تاریخ فرش ایران(سیر تحول و تطور فرش بافی ایران)/فضل الله حشمتی رضوی/انتشارات سمت-1389-تهران/صفحه57

ادامه مطلب

بررسی سوابق قاليبافی در گناباد

بررسی سوابق قاليبافی در گناباد

بررسی سوابق قاليبافی در گناباد

می توان اين منطقه را در ميان آن گروه از مناطق توليد و عرضه قالی در خراسان منظور نمود كه سابقه قالی معاصر آن به سالهای قبل از جنگ دوم جهانی (1318) باز می گردد. احتمالا در يك يا دو دهه قبل از شروع سده ی1300 هجری شمسی نيز قاليبافی به سبك و روش امروز قاليهای خراسان و با اسلوب جديد رايج بوده است.
اگرچه امروزه قاليبافی در گناباد از هر حيث قابل مقايسه با ديگر شهرهای استان نيست و كاهش كيفيت در بافته های آنها تا حدودی خودنمايی می نمايد اما منابع موجود و مستند حكايت از فعاليت چشمگير اين ناحيه در سالهای دور گذشته دارد.امروز با نگاهی در خيابانهای كوچك و محدود گناباد بجز چند مغازه انگشت شمار نمی توان مكان قابل توجهی برای مشاهده دست بافهای اين ناحيه پيدا نمود.
به عبارتی عليرغم وجود عوامل لازم و تامين مواد اوليه به ويژه در سالهای اخير، گرايش قابل توجهی از سوی مردم جهت بهبود كمی و بالاخص كيفی در اين بخش از اقتصاد منطقه ای و به عبارتی در اين بخش از فعاليت اقتصادی مردم مشاهده نمی گردد و عليرغم افزايش تعداد دارهای قاليبافی در سطح منطقه، تحول و جنبشی در جهت بهبود اين صنعت وجود نداشته و لذا در سطح فرشبافی استان، نام گناباد كمتر خود می نماياند.
اما آنچه كه باعث توجه بيشتر هر پژوهنده ای به صنعت قاليبافی در اين ناحيه می گردد، تنوع و كيفيت توليدات سالهای اخير بلكه قدمت و سابقه خاص گناباد در اين زمينه می باشد.
سابقه ای كه نشان از توجه خاص متنفذين و و بزرگان اين ناحيه به قالی و قاليبافی می باشد و اين خود می تواند نشان از ريشه دار بودن قاليبافی در میان مردم گناباد و اطراف آن باشد.
در میان مناطق مهم قالیبافی حومه گناباد، روستاهای آسياب و بيلند واقع در دهستان دولوئی و همچنين روستاهای رهن و ورياب در دهستان حومه و همچنين روستای نوغاب از قديمی ترين مناطق قاليبافی گناباد هستند كه تاريخ فرشبافی در آنها احتمالا\" به سالهای اوليه شروع اين صنعت در گناباد باز می گردد و بنا به ادعا و گواه بسياری، روستای باغ آسياب كه در ميان اهالی به باغ سياه شهره گشته، اولين منطقه در شروع قاليبافی گناباد می باشد.
ارتباط دو كمپانی خارجی وابسته به كشور های آلمان و انگليس در سالهای قبل از 1317 با توليدكنندگان فرش گناباد به ويژه در باغ آسياب، يكی از دلايل اصلی قدمت و اهميت قاليبافی در گناباد به ويژه روستای مذكور می باشد. احمد باغ آسيابی از معروفترين و شناخته شده ترين توليدكنندگان فرش دستباف گناباد بوده است كه بخش مهمی از توليدات وی بر اساس طرحهای سفارش داده شده از طرف كمپانيهای خارجی بوده است.
به طور همزمان با با احمد باغ آسيابی، قوام ناصری در روستای رياب و معين الاشراف در روستای نوغاب واقع در 3 كيلومتری جنوب گناباد كه از ثروتمندين و متنفذين آن دوران بودند نيز به عنوان ديگر توليدكنندگان فرش دستباف در منطقه گناباد فعاليت داشتند كه به عقيده بسياری از نظر قدمت و سابقه فعاليت در اين زمينه نسبت به مرتضی احمد باغ آسيابی دارای سوابق بيشتری هستند. ليكن توليدات مرتضی احمد بنا به اظهار تجار و دست اندركاران از كيفيت و برتری خاصی برخورداربوده است. در مورد قوام ناصری و فعاليت های وی هيچگونه اطلاعی در دست نيست ليكن پس از مرگ معين الاشرف پسر وی به نام حاج آقا معاوت، كار پدر را ادامه داد. توليدات وی تماما با مارک معاون التجاره عرضه می گشت. تاريخ فوت اين دو قبل از ميرزا احمد باغ آسيابی می باشد. در حال حاضر برخی از موقوفات معين الاشرف باغ آسيابی مانند سنگهای آسياب وقفی كه نام وی بر روی آنها حك شده در روستای نوغاب موجود است.
از دیگر افراد مشهور در فرش دستباف گناباد،سید حسن صالحعلیشاه می باشد.صالحعلیشاه پسر ملانور علیشاه از مجتهدین روزگار خود بود که بارگاه وی،پدرش و فرزندش هم اکنون زیارتگاه بسیاری می باشد.صالحعلیشاه اگرچه خود تبحری در بافت واصول فرشبافی نداشت،ولی به دستور او تعداد زیادی فرش های نفیس در بیدخت گناباد تهیه گردید که همگی جهت مفروش نمودن زیارتگاه پدرش مرحوم نورعلیشاه بود،که براساس نقل قول یکی از تجار وبافندگان قدیم گناباد که خود در حدود 30 سال قبل تعدادی از بافته های کهنه و با ارزش آنها را خریداری نموده بود،در بالای فرش و بر روی حاشیه کوچک همگی این قالیها عبارت «هو121» به چشم می خورد.تمامی این فرش ها توسط تجار و خریداران گناباد،مشهد و تهران خریداری و در حال حاضر هیچ نمونه ای از آنها موجود نیست.
علی جان محمود زاده و حاج عباسعلی بيلندی از ديگر توليدكنندگان سالهای دور گذشته می باشند که فرش های آنها بسیار نادر و در زمان خود در زمره فرشهای به نام ومشهور منطقه بوده اند. همزمان با قوام ناصری دریاب و معین الاشرف در نوغاب،علی شریعت زاده از دیگر تولید کنندگان فرش در روستای جويمند گناباد بوده است. به طور كلی شايد بتوان مطابق با اطلاعات موجود، فرشبافی در گناباد را به 2 دوره ی نسبتن متمايز تقسيم نمود كه بيشترين تفاوت توليدات اين دو دوره از لحاظ سبك طرح و نقشهای مورد استفاده می باشد.
1- دوره اول: از زمان شروع قاليبافی تا قبل از جنگ جهانی دوم (1318). دراين زمان استفاده از طرحهای سفارش شده توسط كمپاتيهای آلمانی و انگليسی بخشی خاص از طرحهای فرش اين ناحيه را به خود اختصاص داده و يا تاثير ويژه ای در نقوش ديگر فرشها برجای گذاشته است.
2- دوره دوم: دورهء پس از جنگ و گرايش به طرحهای اصيل خراسان به ويژه لچك و ترنج شاه عباسی و افشان شاه عباسی به همراه حفظ رجشمار پايين، ويژگی فرشهای اين دوره می باشد كه در دهه های اخير با توجه به حفظ اين نقشه ها و عدم تحرك و جنبش در دگرگونی نقشها و صرفا\" افزايش رجشمار فرشها تا حداكثر30و 35 بيانگر حفظ شيوه های بافت و عدم اشتياق به تحول در طی 50 سال می باشد.


کتاب منبع:پژوهشی در فرش ایران،تورج ژوله،صفحات180و181

ادامه مطلب

استاد محمود رسولی راوری

استاد محمود رسولی راوری

استاد محمود رسولی

مرحوم محمود رسولی یکی از طراحان خلاق و برتر فرش کرمان است که سال ها در این عرصه هنر آرایی کرد.او فرزند حسین رسولی از طراحان بزرگ فرش کرمان است که در سال1285خورشیدی در راور متولد شد. وی از کودکی در کار نقاشی صورت فعالیت داشت و در هرگونه سبکی هنرآرایی کرده است. او قبل از افتتاح شرکت فرش با کمپانی های خارجی همکاری داشت وبعد از انتقال مایلمک این شرکت ها به شرکت فرش به همکاری با آن شرکت پرداخت.

همچنین خودش در رابطه با شروع به کار طراحی فرش چنین گفته است:

"استاد من ابوی خودم بود،شاگردی کس دیگر را نکردم،اول که من کار را شروع کردم،در قلمرو گراوررسازی ونقاشی بود.پدرم به من گفت:نقش صورت را خوب کار می کنی اما عکاس بهتر از شما چهره پردازی می کند خوب است وارد هنر نقاشی قالی شوی.و از همین جا به اقلیم نقش قالی پای گذاردم.20سال قبل از افتتاح شرکت سهامی فرش ایران من در همین شرکت فرش کار می کردم که به نام چهار اداره خارجی بود."

او همچنین استاد چند نفر از طراحان حال حاضر کرمان بوده که ماشاالله خان افغان زاده و برادرش از جمله شاگردان او بوده است.


منابع:

منابع: صور اسرافیل،شیرین،طراحان بزرگ فرش ایران،تهران،نشر پیکان،چاپ دوم،1381 ص338

هنر قالیبافی از جان مایه می طلبد،مجلات،کیهان فرهنگی،سال پنجم،شماره2،اردیبهشت1367،صفحه44تا46

نویسنده: سعید یزدی زاده

ادامه مطلب